کارگاه آموزشی شماره ۴۱ – آشنایی با خطبه فدک

آشنایی با خطبه فدک ( خطابه حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها )

در کارگاه شماره ۴۱ با عنوان آشنایی با خطبه فدک می توانید با خطابه حضرت صدیقه سلام الله علیها آشنا شوید و را ه های اهتمام به نشر آن را بیاموزید.

صوت کارگاه آشنایی با خطبه فدک

متن کارگاه آشنایی با خطبه فدک

بسم الله الرحمن الرحیم

اللّهُمَّ صَلِّ عَلی فاطِمَه وَ اَبیها وَ بَعْلِها وَ بنیها بِعَدَدِ ما اَحاطَ بِه عِلْمُکَ و لعنه الله علی أعدائهم أجمعین بعدد ما احاط به علمک

مقدمه اول کارگاه آشنایی با خطبه فدک

در ایام پیامبری و نبوت حضرت موسی علیه السلام، چوپانی مشغول انجام وظیفه اش در پرورش و چرای گوسفندان در دشت و صحرا بود و با چوب دستی خود بازی می کرده و زمزمه ای می نمود و ظاهراً گلایه ای از دنیا و شرایطش داشته که چقدر سخت است و من شرایطم خوب نیست، دستم تنگ است و با ناراحتی و از سر دل شکستگی چوب دستی اش را به ظرفی که احیانا کنار دستش بوده، می زند و می گوید چه می شد که اگر این ظرف به دست من طلا می شد و من می توانستم از آن بهره ببرم؟

که به ناگاه پس از زدن ضربه به آن ظرف، آن شئ تبدیل به طلا می شود و چوپان متعجب که چگونه است با زدن آن ضربه و در خواست، چنین اتفاقی افتاده. هراسان به خدمت حضرت موسی علیه السلام می رسد که یا موسی، ای نبی خدا چرا این چنین شد؟ آیا او مستجاب و دعوه است؟ پیامبری از اولیاء خدا است؟

حضرت موسی علیه السلام این سؤال را به محضر خدا عرضه می دارد و از جانب پروردگار این پیام می رسد که یا موسی؛ بدان که او در لحظه ای دعا کرد که هرکس در آن لحظه هر دعایی می کرد و هر حاجتی از درگاه من می داشت، در آن لحظه، آن دعا مستجاب می شد. لحظه و زمانی که او این دعا را خواند، موجب استجابتش را فراهم کرد و نه چیز دیگری.

الان هر کدام از ما جایی هستیم، نمی دانم کجا، ممکن است عده ای مشهد و عده ای تهران باشند. هرکس در هر جایی هست، ممکن است الان لحظه استجابت دعا باشد و کدها و کلیدهایی که اهل بیت علیهم السلام در استجابت دعا در زمان و مکان به ما دادند، الان برای بعضی یا همه ما به وقوع بپیوندد و ما در آن واقع شده باشیم.

لذا از شما می خواهم با توجه دستتان را بلند کنید و دعا بر سلامتی و فرج امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را با خضوع و خشوع تمام خدمت حضرت تقدیم کنید، به امید استجابت دعایی که خود امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بر آن آمین بگویند. پس هرکس، هرکجا نشسته یا ایستاده، لطف کند رو به قبله دعای بر فرج را زمزمه کند.

بسم الله الرحمن الرحیم
«اللّهُمَّ کُنْ لِوَلِیِّکَ الْحُجَّهِ بْنِ الْحَسَنِ صَلَواتُکَ عَلَیْهِ وَ عَلى آبائِهِ فی هذِهِ السّاعَهِ وَ فی کُلِّ ساعَهٍ وَلِیّاً وَ حافِظاً وَ قائِدا ‏وَ ناصِراً وَ دَلیلاً وَ عَیْناً حَتّى تُسْکِنَهُ أَرْضَک َطَوْعاً وَ تُمَتِّعَهُ فیها طَویلاً»
اللهم صل علی محمد وآل محمد و عجل فرجهم

مقدمه دوم کارگاه آشنایی با خطبه فدک
بررسی محتوای خطابه حضرت زهرا سلام الله علیها و گفتگوی درباره این بزرگوار و محتوای سخنرانی ایشان، متوقف بر ایام شهادت دختر نازنین و دردانه نبی مکرم صلی الله علیه و آله نیست. پس اگر الان درباره خطبه حضرت و بررسی اجمالی محتوای آن و احیانا اگر برسیم، راه های نشر و تبلیغ آن صحبت کنیم، صرفا متوقف بر ایام شهادت صدیقه طاهره سلام الله علیها نمی باشد.

طبیعتا اگر قرار باشد که در ایام مناسبتی سال، مخصوصا ایام شهادت یا ولادت حضرت زهرا سلام الله علیها فعالیتی را انجام دهیم، قاعدتا نیاز به ابزارهای مختلفی وجود دارد و لازم است خودمان را نسبت به آن ابزارها تجهیز کنیم که بتوانیم به نحو احسنت و تا آن جایی که در توانمان می باشد، فعالیت های مناسب، تأثیرگزار و عمیق تری را برای نشر معارف دینی و انجام وظیفه به آستان مقدس اهل بیت علیهم السلام انجام دهیم.

یکی از این ابزارها، خود متن خطابه صدیقه طاهره سلام الله علیها است که البته به صورت کتاب هم درآمده، شکل های مختلف، ساده، متوسط، فانتزی و غیره که ما می تونیم با در دست داشتن این کتاب و نشستن و فکر کردن به این که با چه کسانی می توانیم معرفی این کتاب را در میان بگذاریم، شروع به تبلیغ کنیم!

سوال اول کارگاه آشنایی با خطبه فدک : چرا حضرت زهرا سلام الله علیها مجبور به ایراد چنین خطبه ای شدند؟

چندی از شهادت نبی مکرم صلی الله علیه و آله نگذشته بود که صدیقه طاهره سلام الله علیها شاهد بودند که حق هدایت مردم که مربوط به خاندان وحی و اولاد طاهرین شان و همسرشان امیرالمؤمنین علی علیه السلام است، پایمال می شود. از سوی دیگر انحرافاتی در دین ایجاد می شود که آن انحرافات نتیجه روشنی نخواهد داشت.

پس طبیعتا نسبت به حقوق مادی و معنوی خاندان وحی یعنی دختر نبی مکرم اسلام صلی الله علیه و آله و همسر و فرزندان عزیزشان که درود خدا بر ایشان باد، تعرض می شد که صدیقه طاهره سلام الله علیها را بر آن داشت که در جمع مسلمانان در مسجد پدر بزرگوارشان حاضر شوند و خطابه ای شور انگیز در دفاع از دین داشته باشند.

سوال دوم کارگاه آشنایی با خطبه فدک : چرا این خطبه، به خطبه فدک معروف است؟
چرا که این سخنرانی بعد از آنی واقع شد که باغ فدکی که نبی مکرم صلی الله علیه و آله به صدیقه طاهره سلام الله علیها هدیه کرده بودند، غاصبین حق امیرالمؤمنین علیه السلام، از صدیقه طاهره سلام الله علیها و اولادشان غصب کردند و البته قبل از آن حق خلافت و هدایت مردم را از امیرالمؤمنین علیه السلام غصب کرده بودند و در هدایت مردم انحراف ایجاد کرده بودند، مردم را از نقل حدیث منع کرده بودند. به زور برای غاصبین حق امیرالمؤمنین علیه السلام از مردم، بیعت و تعهد می گرفتند، همه این ها باعث شد که صدیقه طاهره سلام الله علیها به مسجد بروند.

صدیقه طاهره سلام الله علیها با یک شمایل خاص، یعنی خدم و حشم و کنیزان شان دور حضرت را گرفتند. لباسی سرتا پا پوشیده که به نشانه عزا ادامه لباس روی زمین می کشید، بی بی وارد مسجد شدند و بین ایشان و مستمعین پرده ای انداختند و حضرت با مقدمه ای عاطفی شروع به سخنرانی نسبت به دفاع از حق دین و امیرالمؤمنین علیه السلام و البته باغ فدک که ارث ایشان بود نمودند.

اصل صحبت های صدیقه طاهره سلام الله علیها در ایراد این سخنرانی، غصب ملک شخصی که از پدر بزرگوارشان و معروف به باغ فدک است، نبود. وقتی به متن مراجعه می کنیم، می بینیم چند جمله در حد یکی دو صفحه را به حق ارث از نبی مکرم صلی الله علیه و آله اختصاص دادند. اصل موضوعی که حضرت را بر آن داشت که سخنرانی کنند، انحرافاتی بود که در دین ایجاد شده بود.

صدیقه طاهره سلام الله علیها قرارشان بر این بود که در انجام وظیفه خویش در دفاع از دین و ولی و همه کاره دین، یعنی امیرالمؤمنین علی علیه السلام که اتفاقا همسرشان هم بودند، تمام همت شان را بکنند که هر کاری از دستشان بر می آید، انجام دهند. حتی جان خودشان را در آن واقعه احراق بیت به خطر انداختند که خدا لعنت کند تمام عاملین، راضیین، تمام کسانی که نسبت به این اتفاق احراق بیت خرسند شدند.

پس صدیقه طاهره سلام الله علیها از آنجا شروع کردند، متن سخنرانی دارد به ما این گواهی را می دهد که آقا من بابت ملک دنیا حرف نزدم. فقط آخر صحبتم دارم به این موضوع اشاره می کنم. آن هم بابت این که حق با من است و حق گرفتنی است، باید در جهت گرفتن آن تلاش کنم، باید به دستور دینم عمل کنم.

پس بی بی دو عالم، فاطمه زهرا سلام الله علیها نه فقط در باب گرفتن حقشان و مطلع کردن مردم از این بابت که باغ فدک ملک شخصی من و حق من است، سخنرانی نکردند که اصل موضوع دفاع از دین و صاحب دین امیرالمؤمنین؛ ولی دین علی بن ابیطالب علیه السلام و معرفی دین بود. این یک معرفی اجمالی از چگونگی وقوع واقعه سخنرانی دخت نبی اکرم صلی الله علیه و آله در دفاع از دین.

موضاعات مطرح شده در خطبه فدک 

به رسم پدرشان خطبه با حمد و ثنای الهی شروع می شود که من تبرکا و تیمنا چند جمله اول را برایتان قرائت خواهم کرد.

اَبْتَدِءُ بِحَمْدِ مَنْ هُوَ اَوْلى بِالْحَمْدِ وَ الطَّوْلِ وَ الْمَجْدِ.
الْحَمْدُ لِلَّهِ عَلَى مَا أَنْعَمَ، وَ لَهُ الشُّکرُ عَلَى مَا أَلْهَمَ، وَ الثَّنَاءُ بِمَا قَدَّمَ مِنْ عُمُومِ نِعَمٍ ابْتَدَأَهَا، وَ سُبُوغِ آلَاءٍ أَسْدَاهَا، وَ تَمَامِ مِنَنٍ وَالاهَا

در ادامه به اقرار نسبت به وحدانیت و توحید و یگانگی خدا و اعتقادشان بر یگانه پرستی و یکتاپرستی نسبت به پروردگار متعال و نبوت نبی مکرم صلی الله علیه و آله که پدرشان بودند، می پردازند. همان کاری که دقیقا پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله در خطابه غدیر فرمودند.

این سخنرانی صدیقه طاهره سلام الله علیها سیاق حضرت نسبت به دین در جمع مهاجرین و انصار، شبیه مطالبی است که نبی اکرم صلی الله علیه و آله در خطابه غدیر در مراسم معرفی جانشینان شان در هجده ذی الحجه ایراد فرمودند.

فلذا می توانیم با بررسی محتوای این خطبه، یعنی سخنرانی بی بی حضرت صدیقه کبری سلام الله علیها به این نتیجه برسیم که این سخنرانی اتفاقا اولین حرکت جدی و عمیق و تأثیرگزار در امتثال از فرمایش پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله در روز عید غدیر خم است و تأثیرگذارترین دفاعیه از آن سخنرانی و خطابه پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله در روز عید غدیر خم این فرمایش دخت نبی مکرم صلی الله علیه و آله است.

بعد از آن که صدیقه طاهره سلام الله علیها به نبوت پدرشان اشاره می کنند، گریزی هم به ایام شهادت و مصیبت بعد از شهادت ایشان می زنند.

ادامه بحثم در معرفی موضوعاتی که صدیقه طاهره سلام الله علیها صحبت فرمودند:

«أنْتُم عِبادُاللهِ نُصُبُ أمرِهِ وَ نَهیهِ. وَ حَمَلَهُ دِینِهِ وَ وَحیهِ. وَ أُمَناءُ اللهِ عَلی أنفُسِکُم»

حضرت در این فرمایش شان دستور می دهند و مهاجرین و انصاری را دعوت می کنند که: ای مهاجرین و انصار! شما پرچم های برافراشته امر و نهی خدایید. این جا می خواهند بفرمایند که شما هستید که باید آن چه که از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله شنیدید، یادگرفتید، ثبت و ضبط کردید، نشان دار و عمل کنید و بلندگو و مبلغ شوید، در جهت نشر آن چه که فرمایش نبی مکرم صلی الله علیه و آله که پدر من بوده و من اعتراف به نبوت و رسالت او کرده ام، کنید. این نشان می دهد که اگر من و شما هم الان می خوانیم، حضرت به ما هم می فرمایند:

«وَأنْتُم عِبادُاللهِ نُصُبُ أمرِهِ وَ نَهیهِ. وَ حَمَلَهُ دِینِهِ وَ وَحیهِ.»

بالا نگهداشتن پرچم دین بر دوش معتقدین به آن دین است. البته که خدا دینش را حفظ می کند، نور خدا خاموش شدنی نیست. همه شما به این موضوع واقفید. ما باید احساس وظیفه کنیم و وظیفه خودمان را بشناسیم. باید نسبت به وظیفه خودمان معرفت پیدا کنیم که ماحصل معرفت، محبت نسبت به دین و اولیای دین می شود و سپس این محبت ما را به تبعیت و انجام وظیفه می کشاند.

پس درست است که آن روز صدیقه طاهره سلام الله علیها در دفاع از امیرالمؤمنین علیه السلام و آموزه های نبی مکرم صلی الله علیه و آله به ایراد سخنرانی پرداختند. ولی این پیام قرار است به من و شما برسد. فلذا یکی از بحث ها ی مهم همین بود که مردم را به نشر دین دعوت کردند و بعد درباره قرآن فرمایشاتی داشتند و توضیح شأن قرآن و البته توضیح حکمت بعضی از احکام را هم صدیقه طاهره سلام الله علیها می فرمایند. چرا که می خواهند به آن موضوع برسند که یکی از مقاصدش را بگویند؛ یعنی بحث ارث.

که چه می شود؟ کی از کی چه ارثی می برد؟ از قول پیغمبر صلی الله علیه و آله چه گفته شده که دروغ بوده؟ که دقیقا خلاف صریح متن قرآن بوده و ثابت کنند که باغ فدک، حق من و بچه های من است. فلذا بعضی از احکام دین را هم صدیقه طاهره سلام الله علیها عنایت کردند و توضیح دادند.

به این دو جمله دقت کنید:

صدیقه طاهره سلام الله علیها می فرمایند که خداوند واجب کرد؛ (و فرض) البته من چند جمله وسطش را لزومی نداشت که بگذارم. توضیح نشر احکام بود. ابتدای فرمایش حضرت، با این جمله شروع می شود: (و فرض الله) خداوند واجب کرد. (و طاعتنا نظاما للمله)

لذا دعوت به فاطمیه، دعوت به اطاعت از اهل بیت علیهم السلام، است و قطعا نتیجه آن نظم در ملت است. فرض کنید به نخ تسبیح بگویند نظام. یعنی تمام ارکان دین، چه از خود دین و چه از متدینین به دین با یک نخ تسبیح کنار هم جمع و می شوند امت واحده. به فرمایش صدیقه طاهره سلام الله علیها نخ تسبیح وحدت و یکپارچگی در امت نبی مکرم صلی الله علیه و آله اطاعت از اهل بیت علیهم السلام است.

پس اهتمام کنیم به دعوت مردم در اطاعت از اهل بیت علیهم السلام که مقدمه اطاعت محبت است. باید محبت آن بزرگواران را در دل مردم و در دل خودمان زیاد کنیم. و محبت هم ایجاد نمی شود، الا به معرفت. پس در باب معرفی دین، باب معرفی هادیان دین، حجت های الهی از نبی مکرم صلی الله علیه و آله تا امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف، تمام تلاش خود را کنیم و از این بستر های مناسب در جامعه مثل ایام فاطمیه بهره برده و سطح معرفتی مردم را بالاتر ببریم.

 به جمله دوم دقت کنید: و امامتنا امانا من الفرقه هدایت و پیشوایی و رهبری و دنباله رو بودن ما اهل بیت است که برای شما امنیت ایجاد می کند تا به تفرقه نیافتید و بین شما شکاف ایجاد نشود. تا دست تان از دست هم در نیاید، تا پشتتان به پشت هم نشود، کنار هم بایستید. با هم جلو بروید. بازوهایتان را به همدیگر بفشارید و قدرت و یکپارچگی امت را نشان دهید. و این اتفاق نمی افتد، الا به پذیرش امامت امامان معصوم و اتفاقا چون می فرمایند: «امامتنا …» اشاره به رهبری و هدایت خودشان و حجت بودن خودشان هم می کنند، یعنی خود صدیقه طاهره سلام الله علیها.

این دو جمله فوق العاده است. اگر بخواهیم در مناسبت های فاطمی در ایام شهادت و ولادت حضرت از آن استفاده کنیم و مردم را دعوت به معرفت و محبت و تبعیت از خاندان وحی کنیم. این هم بخشی از فرمایشات صدیقه طاهره سلام الله علیها.

و بعد حضرت شروع می کنند در باب فضایل همسرشان، امام شان و پسرعمشان امیرالمؤمنین، علی ابن ابیطالب علیه السلام، سخنرانی قرائی می کنند و بعد هم در نهایت به موضوع ارث و شکافتن حکم ارث از متن قرآن و اثبات جهل غاصب اول حق امیرالمؤمنین علیه السلام، نسبت به متن قرآن، با استفاده از این حکم ارث مبادرت می کنند. مفتضح می کنند آن کسی را که به نبی مکرم صلی الله علیه و آله نسبت دروغ داده بود که من شنیده ام که او فرموده است: انبیاء از خودشان ارث نمی گذارند!

در پاسخ حضرت اشاره می کنند به آن آیه قرآنی که خداوند متعال در قرآن می فرماید: آیا سلیمان علیه السلام از داوود علیه السلام ارث می برد، و ورث السلیمان داوود مگر سلیمان علیه السلام نبی نبود؟ مگر داوود علیه السلام نبی نبود؟ داوود علیه السلام از سلیمان علیه السلام ارث برد.

چطور منِ دخترِ پیغمبر، از پیغمبر صلی الله علیه و آله که اتفاقا پدرم هم هست، ارث نبرم؟! و اثبات می کنند که فدک حق من است که بعد به این واسطه ملعون خبیث، باغ فدک را به صدیقه فاطمه سلام الله علیها برگرداند که بعد می دانید که چه اتفاقاتی افتاد که الان فضای گفت و گوی ما نیست که مجددا شخص دیگری از دشمنان امیرالمؤمنین علیه السلام که لعنت خدا بر همه آن ها، از ابتدای خلقت تا آخر دنیا باد، آمد و مجددا آن سند را گرفت.

پس آخرین موضوعاتی که صدیقه طاهره سلام الله علیها اشاره می کنند و رد می شوند، به نظر بنده و می خواهند آن شخصی را که نسبت به این موضوع اظهار اطلاع کرده بود، مفتضح کنند و به این واسطه این موضوع ارث شان را مطرح کردند، آخرین موضوع راجع به دفاع از حق شان در استفاده از ملک شخصی و ارث پدری ایشان، باغ فدک بوده است.

یکی از مهم ترین کارهایی که ما می توانیم انجام دهیم، این است که خودمان کامل تا آنجا که در توانمان است با این خطبه و فرمایش صدیقه طاهره سلام الله علیها آشنا شویم و به محتوای آن مسلط گردیم. سپس این خطبه را تهیه کنیم و همراه خودمان داشته باشیم. وقتی این کتاب در تمام لحظات دنبال ما باشد، هر وقت چشممان به آن بیفتد، نسبت به وظیفه خودمان برای نشر و تحقق معارفش در جامعه متذکر می شویم. سریع اقدام کوچکی را در لحظه انجام دهیم.

پس همان لحظه ای که این کتاب نزد ماست، می توانیم با معرفی آن به کسی که مخاطب ما و همکار ما، خانواده هایشان، دوستان ما، فامیل ما، همسایه ما، وظیفه خود را در این حد نسبت به نشر این خطبه انجام بدهیم.

البته کار نسبتا مهم تری هم می شود انجام داد، اینکه بتوانیم هر کدام مناسبتی که الان در آن هستیم را در نظر بگیریم. فعالیت هایی که انجام می شود را بنویسیم. یعنی برای مثال بنویسیم چند نفر الان روضه دارند. مراسم عزاداری دارند. چند نفر سوگواره دارند، چند نفر نمایشگاه تابلوهای مصور دارند؛ از این طرح هایی که راجع به فاطمیه تا حالا گفت و گو شده است. در کدام هایش محور فعالیتشان می تواند خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها باشد؟ یادداشت کنیم، برویم با آنها ارتباط بگیریم. وظیفه خودمان را انجام دهیم.

بگوییم: تو که این حرکت خوشگل را انجام می دهی، از این محتوای نازنین هم می توانی استفاده کنید که سطح معرفتی خودمان و مخاطب مان را بالاتر ببریم و آن مخاطبان ما بشوند بازوانی برای نشر این معرفت عمیق؛ یعنی سخنرانی صدیقه طاهره سلام الله علیها. خیلی راحت می شود یک حرکت هرمی ایجاد کرد. هرکسی برود با چند نفر راجع به این موضوع صحبت کند. مخصوصا کسانی که الان کارها و فعالیت های خوبی را در بزرگداشت ایام شهادت یا بعدا ایام ولادت صدیقه طاهره سلام الله علیها انجام می دهند.

کار دیگری که می شود کرد، همچین لیستی را آماده کنید، از مخاطبانی که خارج از جامعه دینی، منظورم جامعه ای که مشغول به انجام وظیفه در ایام فاطمیه نیستند. سازمان ها، ارگان ها، شرکت های خصوصی، دولتی، خیرین، هرکسی یک تعدادی از این ها را می شناسد، لیستی تهیه کند و برای بزرگداشت مقام صدیقه طاهره سلام الله علیها به مناسبت شهادت شان یا ایام سال نو و میلادشان که مقارن با هم است و توأمان شروع می شود.

سراغ آنها برود و بگوید: نمی خواهید برای عید، برای هدیه سال نو، برای عیدی های کارمندان و شاگردهایتان، برای ارسال سررسید مربوط به شرکتتان، برای سال جدید، یکی از این کتاب ها را هم کنارش بگذاری. کتاب را هم معرفی کنیم. او را به این حال برسانیم نسبت به صدیقه طاهره سلام الله علیها و مظلومیت ایشان یک حرکتی انجام دهد و آن یک کتاب از متن چاپ شده سخنرانی صدیقه طاهره سلام الله علیها را در جهت نشر آن طرح ها به او بدهیم که بتواند از آن استفاده کند.

اللهم صل علی فاطمه و ابیها و بعلها و بنیها بعدد ما احاط به علمک و العن اعدائهم اجمعین بعدد ما احاط به علمک.
اللهم عجل لولیک الفرج و العافیه و النصر و مد فی عمره و اجعلنا من خیر اعوانه و انصاره

به حرمت صلواتی بر محمد و آل محمد علیهم السلام

اللهم صل علی محمد و ال محمد و عجل فرجهم