کارگاه آموزشی شماره ۲۰۶ -اهمیت غدیر به عنوان یک واقعه تاریخی (جلسه اول)

اهمیت غدیر به عنوان یک واقعه تاریخی و ضرورت شناخت آن

در کارگاه آموزشی شماره ۲۰۶ که شامل جلسه اول اهمیت غدیر به عنوان یک واقعه تاریخی است به بررسی شرایط زمانی و مکانی غدیر خم، کیفیت ابلاغ پیامبر صلی الله علیه و آله، توجه الهی به واقعه غدیر و موقعیت مردم در این واقعه می پردازد.

صوت کامل کارگاه اهمیت غدیر به عنوان یک واقعه تاریخی:

متن کارگاه اهمیت غدیر به عنوان یک واقعه تاریخی:

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمدلله الذی علی فی توحده و دنى فی تفرده و جل فی سلطانه و عظم فی ارکانه و احاط بکل شیء علما و هو فی مکانه

عرض سلام و ادب دارم خدمت همه شما سروران گرامی خواهران و برادران محب امیرالمؤمنین علیه السلام همان طور که همه شما مستحضر هستید، وقایع بسیار زیادی در طول تاریخ اسلام اتفاق افتاده که همه آن ها مشمول و مملو از فضایل امیرالمؤمنین علیه السلام است.

جنگ ها و غزوات متعدد پیغمبر صلی الله علیه و آله مثل جنگ احد، خیبر و لحظات متعددی که در سفر و در حضور پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله یا غیاب آن حضرت، فضائل متعددی رقم خورده است. اما ما می بینیم کمتر واقعه ای از این وقایع همچون غدیر خم، مورد توجه قرار گرفته است.

این واقعه در منظر روایات ما، از بین چهار عید، بزرگترین عید مسلمانان به شمار می آید. بنابراین خیلی مورد توجه اهل بیت علیهم السلام بوده و خداوند متعال هم این روز را روز بسیار مبارک و مهمی قلمداد کرده است.

ما در مقام بیان این که چرا عید غدیر بزرگترین عید مسلمانان است، نیستیم؛ چرا که دسترسی به علل احکام الهی نداریم. اما می توانیم در مورد حکمت ها، فواید و نکات مهمی که پیرامون هر حکمی از احکام الهی است، تحقیق و تفحص کنیم و در حد توان عقلی خودمان این واقعه را مورد بررسی قرار بدهیم.

در صدد این هستیم که ببینیم چرا به عنوان یک واقعه تاریخی، غدیر این مقدار مورد تأکید خداوند متعال و ائمه اطهار علیهم السلام قرار گرفته است. سپس بررسی کنیم که غدیر چه جایگاهی از نظر اعتقادی برای ما شیعیان دارد که این گونه مورد تأیید و تأکید خصوصا توسط علمای شیعه قرار گرفته است.

بنابراین ما در دو بخش گفتارمان را جمع بندی می کنیم:

• بخش اول در حوزه اهمیت غدیر به عنوان یک واقعه تاریخی در تاریخ اسلام

بررسی شرایط زمانی و مکانی غدیر خم، کیفیت ابلاغ پیامبر صلی الله علیه و آله، توجه الهی به واقعه غدیر و موقعیت مردم در این واقعه

• بخش دوم اهمیت غدیر به عنوان یک رخداد اعتقادی و اهمیت آن از این نظر

بررسی آثار کوتاه مدت و آثار و اهداف بلند مدت غدیر

در بررسی اهمیت غدیر به عنوان یک واقعه تاریخی ، اولین نکته ای که به آن توجه می کنیم، بحثشرایط زمانیغدیر است؛ یعنی می خواهیم بررسی کنیم غدیر به عنوان واقعه تاریخی، در چه بستر زمانی اتفاق افتاده است. چند جهت مهم از نظر زمانی است که در مورد غدیر اهمیت پیدا می کند.

❗️ نکته اول اهمیت غدیر به عنوان یک واقعه تاریخی ، این که غدیر هم زمان با اولین سفر رسمی پیامبر صلی الله علیه و آله به مکه است. چون پیامبر صلی الله علیه و آله یک بار پس از هجرت در صلح حدیبیه، چند ساعتی به مکه آمدند و سپس برگشتند و دفعه دوم در فتح مکه به عنوان جنگ آمدند و در بازگشت عمره انجام دادند و به مدینه برگشتند.

اما حالا بعد از ۱۰ سال از هجرت، پیامبر صلی الله علیه و آله تشریف آوردند و به همه مسلمانان در اقشار مختلف ممالک اسلامی اعلام کردند که پیامبر صلی الله علیه و آله می خواهند برای آخرین بار و برای اولین بار، سفر رسمی به مکه در غالب حج داشته باشند. این باعث می شود که غدیر هم زمان با مهمترین سفر رسمی پیغمبر صلی الله علیه و آله به مکه باشد.

❗️ نکته دوم اهمیت غدیر به عنوان یک واقعه تاریخی ، این که غدیر همزمان با سفر حج بوده است. غیر از این که پیامبر صلی الله علیه و آله سفر رسمی به مکه داشتند، این سفر، سفر حج نیز بوده است.

خود حج به عنوان یکی از ارکان دین اسلام نزد همه مسلمانان از ابتدا تا به امروز مهم و اساسی بوده است. این سفر حج، سفری است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله برای اولین و آخرین بار می خواهند آداب و احکام اسلامی حج را بیان کنند. نه بعد از این پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرصت داشتند که درباره احکام حج توضیحاتی به مسلمین بدهند و نه تا به حال درباره اعمال حج ایشان صحبت هایی کرده بودند.

البته برنامه حج از زمان حضرت ابراهیم علیه السلام در مکه و عربستان شناخته شده بود. حتی کسانی که از عصر جاهلیت بودند، در اعمال حج هر ساله شرکت می کردند. البته با آداب و مسائل تحریف شده. اما پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله می خواهند دوباره حج ابراهیمی را زنده کنند و با آداب اسلامی آن را به مسلمانان آموزش دهند. این باز اهمیت غدیر را بیشتر می کند.

❗️ نکته سوم و آخر اهمیت غدیر به عنوان یک واقعه تاریخی ، از جهت شرایط زمانی غدیر این است که غدیر با سال آخر عمر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله همزمان شده است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از آغاز این سفر اعلام کردند که رحلت خودشان نزدیک است و فرمودند این اواخر عمر من است.

وقتی ایشان این موضوع را اعلام می کنند، عده زیادی از مسلمانان فرصت را غنیمت می شمارند و می گویند ما تا فرصت را از دست ندادیم، بیاییم و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را زیارت کنیم؛ چون خیلی وقت ها ما فکر می کنیم مردمی که در زمان اهل بیت علیهم السلام بودند، این ها ائمه علیهم السلام را می دیدند. نه! خیلی ها بودند که در طول عمرشان توفیق این را نداشتند که خدمت ائمه علیهم السلام برسند؛ چون شرایط آنها به گونه ای بود که بستر این را نداشتند که هجرت کنند. شرایط زندگی و حتی شرایط امنیتی آنها اجازه نمی داد که این کار را انجام دهند.

داستان اویس قرنی در خاطرمان است که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله از دنیا رفتند و او توفیق زیارت ایشان را هرگز پیدا نکرد.

جهت دومی که غدیر را به عنوان یک واقعه تاریخی اهمیت زیادی به آن می دهد، موقعیت مکانی غدیر خم است. پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله در بین راه مدینه تا مکه و در خود مسجد الحرام یا در عرفات و مشعر برای اعلام ولایت و جانشینی امیرالمؤمنین علیه السلام موقعیت های متعددی داشتند؛ اما پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به فرمان الهی منطقه ای را به عنوان غدیر خم انتخاب کردند که از جهات مختلف حائز اهمیت بود.

دلایل اهمیت غدیر

• جهت اول این که غدیر مکانی سابقه دار بود.
• جهت دوم این که غدیر قبل از تقاطع وجود داشت.

این دو جهت را با هم دیگر توضیح بدهم. فرض کنید می خواهیم یک کالایی را تبلیغ کنیم. طبیعتا اگر بخواهیم برای تابلوی تبلیغاتی یک مکانی را انتخاب کنیم، اولا مکانی را انتخاب می کنیم که شناخته شده باشد و ثانیا جایی را انتخاب می کنیم که محل تردد باشد. جایی باشد که افراد مختلف که مسیرهای مختلف را می خواهند انتخاب کنند، آن جا را انتخاب کنند و از آن مکان عبور کنند. آنجا بهترین مکان برای نصب تابلوی تبلیغاتی است.

حالا ببینید پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله با چه دقت و ظرافتی به امر خداوند متعال، مکان غدیر خم را انتخاب کردند.

اولا این مکان، مکان شناخته شده ای است که افراد مختلفی آن را می شناسند و از آن مکان عبور می کنند. وقتی اتفاق مهمی مثل غدیر در این مکان رخ می دهد، باعث می شود هر وقت مردم اسم آن مکان سابقه دار را می برند، یاد غدیر خم بیافتند.

❗️ نکته مهم دیگر اهمیت غدیر به عنوان یک واقعه تاریخی ، این که چون غدیر قبل از تقاطع است، افراد مختلفی که می خواهند از مکه به مدینه یا از مدینه به مکه یا از مدینه به سمت طائف و شهرهای مختلفی بروند که در اطراف و حومه مکه قرار دارد، همه از این تقاطع عبور می کنند. با حضور در این تقاطع یاد و خاطره اتفاقی که در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله افتاد، در ذهن ها زنده و در یادها ذکر می شود و این باعث می شود که آن مکان همیشه بر سر زبان ها باقی بماند.

• جهت سوم از نظر جنبه های مکانی غدیر این است که پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله مکانی را در وسط بیابان انتخاب کردند.

اگر غدیر در مشعر، عرفات و مسجدالحرام اتفاق می افتاد، آن قدر که در بیابان غدیر اتفاق افتاد، اهمیت و جلوه پیدا نمی کرد و آن قدر خاطره انگیز نمی شد. پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله ۱۲۰ هزار نفر را در وسط بیابان نگه داشتند. در عرفات، جاهای مختلفی است که حجاج وقتی می آیند، مشغول اعمالند.

مثلاً مسجد خیف آن طرف است، این جا خیمه هایی است که حجاج بر پا می کنند. از هر منطقه، یک قوم و قبیله می آید و آنجا اعمالش را انجام می دهد؛ چون در اعمال حج است، همه مشغول اعمال خودشان هستند اما وقتی مردم می آیند و به تقاطع غدیر خم می رسند، وسط بیابان است. وسط بیابان هیچ اتفاق مهمی نمی افتد. هیچ جایگاه خاصی نیست؛ اما پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله وسط بیابان برنامه غدیر را برگزار کردند.

این باعث شد که این توقف ۳ روزه ۱۲۰۰۰۰ نفر مرد و زن، پیر و جوان ، سیاه و سفید در وسط بیابان این ۳ روزه برای همه خاطره انگیز شود.

الان خیلی از مقاصد توریستی و سفرهای تفریحی گاهی در بیابان ها است. افراد می روند یک شب در بیابان می مانند. این توقف، توقف غیر عادی است؛ چون معمولا افراد در بیابان سکونت نمی کنند. مگر برای این که در قدیم در جایی عبور می کردند و مجبور بودند شب در بیابان، آن هم در کاروانسرا و پناهگاهی استراحت می کردند؛ نه در یک مکان غیر مسقف که فقط چند درخت و یک برکه آب بوده است.

• اما جهت چهارم و آخری که در مورد موقعیت مکانی غدیر باید توجه کنیم، گرما و غیر عادی بودن مکان غدیر است.

پیغمبر صلی الله علیه و آله وسط بیابان گرمی مردم را نگه داشتند که وقتی مردم وارد شدند، مردها عبای نصف خود را بالای سرشان را گرفتند و بخشی از آن را زیر پا گذاشتند که نه از بالا بسوزند و نه از پایین. در این شدت گرما پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله مردم را جمع کردند تا به آنها مطلب مهمی بگویند.

این تعداد افراد حاجی خسته از حج را، آن هم بعد از این که در بیابان آمدند از مکه فاصله گرفتند، بیاوریم زیر گرما، بعد از نماز ظهر و عصر نگه داریم که می خواهیم به آنها چه بگوییم؟! که با علی علیه السلام دوست باشید مثلاً؟ نه! پس حتما پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله مطلب مهمی را می خواستند بگویند که مردم را نزدیک ۳ ساعت زیر گرمای ظهر در حجاز نگه داشتند.

این اتفاق باعث می شود غدیر نه از نظر این که رفتند آنجا و لذت بردند، بلکه از این جهت که سختی کشیدند، به یاد ماندنی باشد. پس مطلب مهمی بوده که پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله همه این جمعیت را سختی دادند تا مطلب خیلی مهمی را به آنها گوشزد کنند.

این چند جنبه بود از نظر آن چه که مکان غدیر را به عنوان یک واقعه تاریخی بخواهیم بررسی کنیم. جنبه هایی بود که مکان غدیر را مکانی استثنایی قرار می دهد.

تعابیر خداوند درباره غدیر

اما جهت سوم از جهاتی اهمیت غدیر به عنوان یک واقعه تاریخی را متمایز و متفاوت از وقایع دیگر می کند، نوع توجه خداوند متعال به این واقعه است. وقتی نگاه می کنیم، می بینیم خداوند متعال در مورد غدیر تعابیری را به کار برده که کمتر در وقایع دیگر می بینیم.

مورد اول این که برای سفر غدیر به طور خاص فرمان الهی صادر شد. یعنی خداوند متعال در ابتدای حرکت پیامبر صلی الله علیه و آله به ایشان خطاب کرد که دو برنامه حج و ولایت از فرامین الهی باقی مانده که شما باید همه را نسبت به این دو امر مهم آگاه کنی و بستر این دو کار را مهم را فراهم کنی.

مورد دوم، فرمان ابلاغ خاص برای غدیر است. این آیه تبلیغ را همه خواندیم و شنیدیم که می فرماید: «یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک» در خطابه غدیر هم پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمودند که جبرئیل ۳ مرتبه بر من نازل شد و به من دستور داد «آن چه که از جانب خدا مأموری، ابلاغ کن» تعبیری که در این آیه شریفه می خواهم توجه شما را به آن جلب کنم، کلمه بلغ است. ما یک ابلاغ داریم. یک تبلیغ داریم.

ابلاغ یعنی رساندن؛ وقتی کسی مأمور شود چیزی را به کسی برساند، به این کار ابلاغ می گویند اما در بحث تبلیغ در آن تشدید هست؛ یعنی خوب رساندن، کامل رساندن و تأکید بر رساندن. یعنی ای پیغمبر ما؛ آن چه را که از جانب خدا بر تو نازل شده، خوب برسان. حتما برسان. مطمئنا این کار را انجام بدهی. این تعبیر خداوند متعال محل تأمل و توجه است.

مورد سوم تأکید خدا در مورد غدیر ادامه آیه را دقت بفرمایید. «و اِن لَم تَفعل فما بلَّغتَ رسالته»، رساندن رسالت الهی مشروط به این است که حتما و مطمئناً، به بهترین روش و با به کار گیری بهترین امکانات، ولایت و خلافت امیرالمؤمنین علیه السلام را به مردم برسانی.

مورد چهارم ضمانت خداست. ضمانت حفظ الهی برای پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله «و الله یعصمک من الناس»، پیغمبر ما نگران نباش. پیغمبر صلی الله علیه و آله از چه نگران بودند؟ گاهی ما توجه به عصمت انبیاء نمی کنیم. یعنی برخی در توضیح بعضی از آیات توجه به اصول اعتقادی شیعه نمی کنند.

مثلاً در ماجرای حضرت ابراهیم علیه السلام این آیه را می گویند «ولکن لیطمئن قلبی»، می گویند حضرت ابراهیم علیه السلام شک داشت مثلاً ! یا آن اطمینان کافی را نداشت. آن وقت می خواست دلش نسبت به بازگشت ابدان، بعد از نفخ صور اطمینان پیدا کند و علم کافی پیدا کند. لذا این را از خدا خواست و خدا هم انجام داد که او به اطمینان برسد؛ در صورتی که حضرت ابراهیم علیه السلام امام هستند. یعنی غیر از این که نبی هستند، رسولند و بالاتر از رسالت، خلیل الله هستند.

خداوند متعال می فرمایند «انی جائلک للناس اماماً»، این مقام بلند حضرت ابراهیم علیه السلام کم مقامی نیست. بعد ایشان به مقام امامت دست پیدا کردند. هنوز اطمینان ندارند در مورد این مطلب به این مهمی که از ارکان دین است؟ نه قطعا این طور نیست. ائمه علیهم السلام به ما آموختند که ما باید قرآن را کنار اهل بیت علیهم السلام بیاموزیم.

لذا به ما یاد دادند که این جا حضرت ابراهیم علیه السلام شنیده بود که یکی از انبیاء بناست به مقامی بسیار بالایی دست پیدا کند. ایشان نمی دانستند که آیا خودش همان کسی است که بناست به این مقام دست پیدا کند یا نه. آیا این افتخار را پیدا خواهد کرد یا نه. شنیده بود که خداوند متعال برای آن شخص چنین معجزه ای را رقم می زند. لذا گفت خدایا من می خواهم این را ببینم. برای این که دلم آرام شود که من همان هستم که بناست متوج به این تاج و این افتخار نصیب او شود.

در این آیه شریف هم پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله از مردم نمی ترسیدند. پس نگرانی پیغمبر صلی الله علیه و آله چه بود؟ نگرانی برای امت شان بود که اگر من سنگ تمام بگذارم، با تمام توانم همه جوره غدیر را به مردم برسانم و ولایت را ابلاغ کنم، آیا دشمنان نقشه نمی کشند؟ آیا باعث نمی شود که آنها دست به توطئه بزنند؟ آیا باعث نمی شود که آنها دست به ترور بزنند؟ اتفاقاً نگرانی پیغمبر صلی الله علیه و آله به جا بود. چرا؟

چون بلافاصله بعد از واقعه غدیر کار به جایی رسید که پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله را ترور کردند و به شهادت رساندند. خداوند متعال فرمود: «و الله یعصمک من الناس» یعنی نگران نباش؛ ما نمی گذاریم زحمت های تو به هدر رود. تو اگر تبلیغ رسالت الهی کردی، ما تا قیام قیامت کاری می کنیم پیام غدیر سینه به سینه، نسل به نسل و مؤمن به مؤمن منتقل شود و ائمه علیهم السلام این را حفظ می کنند و تا قیامت جریان غدیر برقرار خواهد بود. این ها چهار جهت مهم از جهاتی بود که نشان می داد خداوند متعال نسبت به واقعه غدیر چه توجه ویژه داشتند.

موقعیت مکانی در اهمیت غدیر

جنبه چهارم از جنبه هایی که غدیر را یک مراسم استثنائی می کند، کیفیت تبلیغ پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است. یکی از جنبه های جذاب و آموزنده ماجرای غدیر برای ما همین جهت کیفیت ابلاغ است؛ یعنی ببینیم پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله با چه استراتژی ای همه جنبه ها را به کار گرفتند تا یک واقعه استثنائی را رقم بزنند. بیایید یکی یکی این ها را با هم بررسی کنیم.

❗️ نکته اول این که پیغمبر صلی الله علیه و آله ۱۲۰۰۰۰ نفر را در برابر یک منبر جمع کردند. شما جمعیت آن زمان را در نظر بگیرید که بخواهند ۱۲۰۰۰۰ نفر در یک جا جمع شوند. مکانی نبود که گنجایش این جمعیت را داشته باشد. لذا فقط در بیابان می توانستند جمع شوند. حتی در شهر با کوچه های باریک و خانه های نزدیک به هم، هیچ وقت این جمعیت نمی توانستند کنار هم جمع شوند.

لذا پیغمبر صلی الله علیه و آله اولین باری است که این همه جمعیت را در برار یک منبر جمع می کند. نه تنها پیغمبر صلی الله علیه و آله بلکه سابقه نداشته که در خیلی از امت های دیگر، این مقدار جمعیت در برابر یک نفر جمع شده باشند. همین که پیغمبر صلی الله علیه و آله جمعیت زیادی را جمع می کنند؛ برای این که عده زیادی شاهد این ماجرا باشند.

❗️ نکته دوم این که پیغمبر صلی الله علیه و آله یک منبر استثنایی زیر درخت درست کردند. شما وقتی وارد جشنی می شوید، می بینید که دکور ویژه و شرایط خاصی را رقم زدند. این جشن را در مکان ویژه برگزار کردند. این ها همه برای شما خاطره انگیز می شود و برای دیگران تعریف می کنید. حالا پیغمبر صلی الله علیه و آله یک منبر استثنایی درست کردند. به چند تن از اصحاب از جمله سلمان و مقداد دستور دادند که منبر برای من درست کنید.

چند درخت کنار برکه بود. پیغمبر صلی الله علیه و آله فرمودند که سنگ چیدند و فضای مستحکمی درست کردند. بالای سنگ ها، جهاز شتران را آوردند و روی آنها قرار دادند. بالای جهاز را بین درختان را بستند و با شاخه های نخل سایبانی درست کردند. پارچه روی آن قرار دادند تا بالای منبر سایه شود. چرا؟

چون وقتی می خواهید به مکانی نگاه کنید که آفتاب در آنجا زیاد است، چشم شما زود خسته می شود؛ اما وقتی سایه باشد و شما در آفتاب باشید، به سایه که نگاه کنید، برای چشم شما استراحت است و خسته کننده نیست تا این که آفتاب به صورت پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله و امیرالمؤمنین علیه السلام بتابد و باعث شود که چشم ها همه از نگاه به پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله خسته نشود. این کار باعث می شود که پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله مطمئن باشند که مردم چشم دوخته اند.

❗️ نکته سوم این که هم زمان دو نفر بر فراز منبر بودند. وقتی یک نفر می خواهد سخنرانی کند، معنی ندارد کس دیگری کنار او بایستد. وقتی جایی تریبون است و یک نفر صحبت می کند، ممکن است اطراف او با فاصله محافظینی باشند یا عده همراهانی در نزدیکی او نشسته یا عقب تر ایستاده باشند.

اما جایی که شخص ایستاده و شروع به صحبت می کند، اگر هیچ کس نباشد، یک نفر را با خودش همراه کند و بگوید کنار من یک پله پایین تر بایست، این نشان دهنده این است که صحبت او یا در مورد این شخص است یا این شخص هم در این صحبت شراکتی دارد و بنا است او هم گوینده باشد یا کاری انجام دهد.

این کار پیغمبر صلی الله علیه و آله ولو اصلا مردم زبان پیغمبر صلی الله علیه و آله را نفهمند، همین که نگاه کنند، ببینند پیغمبر صلی الله علیه و آله ایستادند، امیرالمؤمنین علیه السلام هم ایستادند، متوجه می شوند به نوعی با صحبت پیغمبر صلی الله علیه و آله ارتباطی دارند.

❗️ نکته چهارم این که پیغمبر صلی الله علیه و آله یک ساعت سخنرانی شان را طول دادند. می توانستند پنج یا یک دقیقه یک جمله بگویند و بروند. این یک ساعت که می گوییم، یعنی اگر متوالی سخنان پیغمبر صلی الله علیه و آله را پشت هم بگذاریم مجموع حدود یک ساعت می شود. یعنی اگر خطابه غدیر را بخوانید، به نوعی که انگار برای دیگران بگویید، حدود یک ساعت طول می کشد. مگر این که بخواهیم تند بخوانیم. البته پیغمبر صلی الله علیه و آله تکه تکه می گفتند و افراد تکرار می کردند.

❗️ نکته پنجم این که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله، امیرالمؤمنین علیه السلام را معرفی کرد و دست حضرت را بلند کردند. یعنی شما حتی اگر ناشنوا هستی، صدای من را نمی شنوی و از این فاصله نمی توانی لب خوانی کنی، دیدی که من دست علی علیه السلام را بلند کردم و او را از خودم بالاتر بردم. پس باید متوجه بشی که آن چه که من گفتم، در مورد چه کسی صحبت می کردم و موضوع صحبت من به چه کسی مربوط می شد.

❗️ نکته ششم و آخر این که پیغمبر صلی الله علیه و آله از بالای منبر پیمان زبانی گرفتند. این مورد استثنائی است و جایی نداریم که بگویند همه با من این جملات را تکرار کنید. در حالی که همه آن ها در مقابل پیغمبر صلی الله علیه و آله شروع کردند.

خیلی جالب است که آن جمعیت همه مجبورند تکرار کنند. چرا؟ چون هر که ساکت باشد، بقیه می گویند تو چرا نمی گویی؟ مگر پیغمبر صلی الله علیه و آله نگفتند که همه تکرار کنید؟ پس تو هم تکرار کن. بنابراین همه مجبور بودند پیمان زبانی را ببندند. این اتفاقات استثنائی که پیغمبر صلی الله علیه و آله از جهت کیفیت ابلاغ رقم زدند، واقعاً نشان می دهد که پیغمبر صلی الله علیه و آله آن چه که در چنته داشتند، همه را به کار گرفتند و به بهترین نحو این فرمان را انجام دادند.

جنبه آخر از مواردی که اهمیت غدیر را به عنوان واقعه تاریخی استثنا می کند و در بین وقایع جایگاه ویژه ای را باید برای او باز کنیم، موقعیت حضور مردم در در واقعه غدیر است. در هر اتفاقی یک عده خاص حضور دارند.

مثلاً در جنگ ها مردان هستند اما زنان نیستند؛ مگر موارد خاصی که برای خدماتی که باید برای جنگ بدهند که در آن زمان کار خانم ها بوده است یا مثلا در یک موقعیت هایی، اصحابی دور هم جمع بودند که از اهالی مدینه یا مکه بودند. در هر موقعیتی که پیغمبر صلی الله علیه و آله فرمایشاتی داشتند که یا فقط مردان بودند، یا بعضی مردان و بعضی زنان، یا اطرافیان و محارم حضرت بودند و یا غریبه ها بودند؛ اما می بینیم در غدیر گروه های ویژه و خاصی حضور داشتند که در هیچ واقعه ای این طور جمع افراد مختلف را ما نمی بینیم یا کمتر می بینیم.

به عنوان مورد اول می بینیم در غدیر هم مؤمنین هستند، هم منافقین. یعنی پیامبر صلی الله علیه و آله ابلاغ ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام را در جمعی فرمودند که هم مؤمن و هم منافق هست. آن هایی که در ظاهر تظاهر به ایمان و اسلام می کنند، هم هستند. در حالی که واقعا به پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله ایمان نیاوردند.

جهت دوم این که در مخاطبین غدیر کسانی هستند که هم قوی الایمان وجود دارد؛ مثل سلمان، ابوذر، مقداد و حذیفه، هم کسانی که ضعیف الایمان هستند. یعنی ولایت را آنها هم باید بشنوند. چه آنها که قوی الایمانند، چه آنهایی که ضعیف الایمانند. در این جمع مخاطب پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله قبائل مختلف حضور دارند. یعنی پیامبر صلی الله علیه و آله این مطلب را در حضور افراد مختلف از مناطق مختلف جامعه اسلامی ایراد کردند.

مورد آخر این که مسلمانانی که در مقابل پیغمبر صلی الله علیه و آله و در برابر منبر اعلام وصایت و جانشینی امیرالمؤمنین علی علیه السلام حضور داشتند، با سوابق اعتقادی مختلف بودند. بعضی بت پرست بودند. بعضی یهودی و مسیحیانی بودند که تازه مسلمان شده بودند. بعضی در شرف اسلام بودند و آمده بودند ببینند چه خبر است. حتی به تصریح تاریخ، عده ای از مشرکینی که هنوز مسلمان نشده بودند، در این مراسم با شکوه شرکت داشتند.

پس غدیر واقعه ای است که در بستری اتفاق افتاده است که مردم از مکان های مختلف، با روحیات مختلف، از جنسیات مختلف و در سنین مختلف حضور داشتند و این واقعه را دیدند. کمتر واقعه ای را پیدا می کنیم که این همه مخاطب با شرایط متفاوت داشته باشد. پس این ها جهات متعددی بود که باعث اهمیت غدیر می شدند و غدیر را به عنوان واقعه تاریخی در تاریخ اسلام استثنا می کند.

امیدواریم خداوند متعال همه ما را قدردان نعمت ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام قرار بدهد و همه این توفیق را پیدا کنیم که جزو مبلغین و مروجین غدیر و ولایت ایشان و اولاد طاهرینشان باشیم. تقدیم به پیشگاه امیرالمؤمنین علیه السلام و اولاد طاهرینشان سه صلوات عنایت بفرمایید.

اللهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم