کارگاه آموزشی شماره ۱۳۲ – مجالس مینیمال فاطمیه – جلسه چهارم

صوت کامل کارگاه

بسم الله الرّحمن الرّحیم

سلام عرض می کنم. در مجلس چهارم از مجالس مینیمال فاطمی هستیم. می خواهم مباحثی را تحت عنوان پیام های فاطمی برای رشد مجریان و مخاطبین مجالس مینیمال عرض کنم. راجع به مجالس مینیمال در مجلس اول، دوم و سوم و ابعاد مختلف آن صحبت کردم. این جا می خواهم راجع به اهمّیت کلمات و آموزه های حضرت زهرا سلام الله علیها صحبت کنم.

عنوان اول، تاریخ به صِرف بیان مصائب فاطمی است در برابر سیره و کلمات حضرت زهرا سلام الله علیها

نکته ای در ارتباط با مخاطبین می خواهم بگویم. در مجالس مینیمال مخاطب ما یا یک فرد مذهبی با ابرازگری مذهبی است. مقام حضرت زهرا سلام الله علیها برای او روشن است. علوّ مقام آن بزرگوار برای او روشن است. به حضرت زهرا سلام الله علیها احترام می گذارد و به جایگاه و مقام او در خلقت و در قیامت باور دارد. چرا با این مخاطب باید راجع به سیره و کلمات حضرت زهرا سلام الله علیها صحبت کنیم؟ واقعیت این است که بسنجیم. من سنجیدم، شما هم بسنجید. متأسفانه در کنار یک خوشبختی بزرگ و یک سعادت بزرگ در افراد متدیّن که ارادت ورز به حضرت زهرا سلام الله علیها هستند، خسران و حِرمان هست و بی نصیبی خاصی هست و آن این که وقتی از افراد مذهبی و متدیّن سؤال می شود که از آموزه های حضرت زهرا سلام الله علیها چه چیزی می دانید که امروز بگویید و یا در زندگی خود پیاده کرده باشید و آثار آن را دیده باشید، نهایت به بحث حجاب و یا بحث همسرداری اشاره می کنند و اگر خیلی متدین باشند، از بحث دفاع از ولایت و امامت صحبت می کنند. این ها واقعاً آموزه های بزرگی هستند و هیچکس منکر آنها نیست اما چند تا نکته وجود دارد.

بحث دفاع از ولایت و امامت امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف بحثی کلی است. این که اصلاً آثار ولایت و امامت حضرت در زندگی ما چگونه جاری می شود؟ چه اتفاق هایی می افتد؟ ما چگونه باید بهره بگیریم؟ اگر صرفاً بگوییم از حضرت زهرا سلام الله علیها دفاع از ولایت را یاد گرفتیم، سؤال بعدی این است که اصلاً ولایت و امامت برای امروز من چه جایگاهی دارد؟ اگر از همین بزرگواری که این مطلب را بیان می کند، سؤال کنید. شاید جواب های او برای امروز قابل لمس نباشد. جواب هایی درست و صحیح بدهد. مبنی بر این که اصلاً بدون ولایت اعمال جایگاه پیدا نمی کند، بدون ولایت کسی بهشت نمی رود. این ها جواب های درستی است و کارکردهای بزرگ همان خوشبختی است اما خسران هم در کنار آن هست.

از ولایتی که دفاع می کنیم، چه بهره ای می بریم؟ این جاست که شاید افراد مصداق های ریز و مصداق هایی که امروز آثارش را ببینیم، را نتوانند بیان کنند و به صرف این که با بیان کلی از بحث ولایت و امامت دفاع می کنیم و برای ما مهم است، کفایت نمی کند. خیلی از مخاطبین ارتباطی بیش از این ندارند. این ارتباط ارزشمند است؛ این جملات ارزشمند است اما چگونه از ولایت استفاده کنیم؟ به صورت جزئی مطرح نمی شود. برای این عزیزان ما از آموزه های حضرت زهرا سلام الله علیها باید بگوییم، با هم همراه شویم تا در زندگی مان پیاده کنیم.

آموزه های حضرت زهرا سلام الله علیها فقط برای بحث حجاب و یا همسرداری و محدود به این دو نیست. اگر خیلی از فرمایشات حضرت زهرا سلام الله علیها در خطبه فدک را برداریم و جمله ای از آن را در زندگی مان پیاده کنیم، همین امروز دچار تحول می شویم. آن وقت می فهمیم جایگاه ولایت چیست. یک بحث خیلی مهم به اسم اخلاص و حنیف بودن در دین وجود دارد. بحث حنیفیت، بحث عمل بر اساس شاکل و یا نیت است و حضرت زهرا سلام الله علیها راه تثبیت نیت و اخلاص را در خطبه گفته اند. برای افراد باز کنیم که جایگاه اخلاص یعنی چه؟ اخلاص برای چیست و چگونه می شود اخلاص را پیاده کرد؟ آموزه های حضرت زهرا سلام الله علیها فقط همسرداری نیست. فقط ۲۰ تا ۴۰ مورد آن است که به راحتی می شود از فرمایشات حضرت زهرا سلام الله علیها در خطبه فدک استنباط کرد و به مردم یاد داد و امروزشان را متحول کرد. یعنی می خواهم بگویم چرا از ولایت و امامت دفاع می کنیم؟ ولایت و امامت چه جایی در آخرت و امروز ما دارد؟ چون حضرت زهرا سلام الله علیها از ما به در دانش، محبت، تجلی اسم لطیف و خبیر خداوند نزدیک تر هستند و اوامر و فرمایشات ایشان مطاع هست، باید مراجعه کنیم و یاد بگیریم که یکی از آنها اخلاص است که زندگی امروز ما را متحول می کند. با ادبیات زیبایی که آن بزرگوار فرمودند، اعمال ما را ارتقا می دهند و وارد بطن زندگی ما می شوند. همین طور حضرت زهرا سلام الله علیها راجع به جایگاه ایمان صحبت کرده اند. این که ایمان چطور می تواند زندگی من متدین را متحول کند؟ یعنی من الان در هر مرتبه ای از ایمان هستم، با یک جمله از خطبه فدک همین مرتبه ام می تواند دو، سه برابر شود. ما چقدر محروم هستیم؟

ما می توانیم دل ها را به سمت حضرت و بیان حضرت زهرا سلام الله علیها ببریم. بگوییم بیانی دارند که زندگی تو را متحول می کند. بگذار بگویم، گوش کن! خواهی یافت حرف، حرفِ حساب است. دنبال آن خواهی رفت و زندگیت تغییر خواهد کرد. تو حضرت زهرا سلام الله علیها را آن گونه که باید نمی شناسی! متدّینی که بروز دینی داشته باشد، نیستی! اشکال ندارد. بیا من یک جمله از آن بزرگوار بگویم که زندگیت تغییر کند و ارادتمند شوی. بنابراین ما از صرف بیان مصائب باید خارج شویم و وقت بیشتری در سیره و آموزه های آن بزرگوار بگذاریم تا آن فردی که متدین هست، متحول شود و تدینش دو، سه برابر شود. آن فردی هم که نیست، ارادتمند شود و بفمهد. یعنی معرفت او به مقام آن بزرگوار از سیره، فرمایشات و آموزه های آن بزرگوار می شود و در مواجهه با کلام حضرت زهرا سلام الله علیها این تحول در افراد ایجاد می شود.

اگر پایه های حیا و حجاب بر اساس کلمات حضرت زهرا سلام الله علیها گفته شود، مخاطب ارادتمند می شود. حتی مخاطبی که حجاب ندارد. ما باید با بیان آنها و نکات هدایتگر آن ها، خود همین حجاب را مطرح کنیم. باید بتواند با بیانی این ها را مطرح کند که مخاطب غیر دینی بپذیرد.

در عنوان دوم برای رشد مجریان و مخاطبین مجالس مینیمال، باز دو رویکرد را می خواهیم با هم مقایسه کنیم و اعلام کنیم که ترکیب این ها زیبا خواهد بود. یک وقت هست شما در مقام اثبات و استناد بر می آیید، سندها و مطالبی را در اثبات مقام حضرت زهرا سلام الله علیها عرضه می دارید. این که ما بگوییم «لیله القدر» لیله، حضرت زهرا سلام الله علیها است که حقایق عالم در هر شب قدر، در وجود عینی و نورانی آن بزرگوار ظرف و حامل حقایق جدید عالم می شود و ایشان آن لیله ای هستند که شناخت ایشان جز برای حضرت ختمی مرتبت و حضرت علی علیه السلام آن گونه که هست و شایسته هست، ممکن نیست. لیله ای هستند که به قدر، به خداوند منصوب و اضافه شده و این که برای اهل بیت علیهم السلام حجت هستند و مقام اُم و مادر بودن را برای حضرت ختمی مرتبط دارند. این ها خوب هستند و حرفهایی هستند که توجه افراد را جلب می کند. کسی منکر این حقیقت نیست.

اما آیا باید در این نقطه توقف کرد؟ چقدر باید وقت بگذاریم برای بحث های اثبات و استناد و سند آوردن؟ وقت معقولی باید گذاشت. اما به نظرم این وقت باید اندک باشد. مقام و سند و بحث های اثباتی آن را در دو، سه دقیقه بگوییم. حالا که مقام را یاد گرفتیم، می خواهیم برای شاگردی برویم و زندگی خود را تغییر بدهیم و لذت زندگی با آموزه های آن بزرگوار را با هم مرور کنیم.

تمسک و توسل به حضرت زهرا سلام الله علیها دو معنا دارد. یک معنای آن، این است که بانو را مورد خطاب قرار داده، بگوید سلام بر تو ای بانوی پاکی ها. السلام علیک یا فاطمه الزهرا سلام الله علیها. این مقام بسیار خوب و بالایی است اما یک مقام دیگر در تمسک به آموزه های آن بزرگوار برای ایجاد تحول در زندگی هست. آموزه های ایشان تحول ایجاد می کند. عالم شاگرد آن بزرگوار هست. ما در مجالس مینیمال دنبال تغییر و تحولی هستیم که انسان را سه جا به شگفتی فرو می برد و شاد می کند. جایگاه اولش این است که وقتی بیان حضرت زهرا سلام الله علیها را در ایجاد تحول در زندگی و لذت زندگی به رنگ خدا را چشیدن را بیان می کنیم که حضرت زهرا سلام الله علیها چه گفتند و یا چگونه زیستند را بیان می کنید، تصدیق می کند عجب عالی فرمودند. حالا باید ادبیات، ادبیات فاخر و متناسب با مخاطب باشد. یعنی اگر فرد درون دینی هست، درون دینی. اگر مخاطب ما برون دینی هست، برون دینی.

اگر تظاهرات دینی دارد، ادبیات دینی. اگر تظاهرات دینی ندارد، ادبیات رایج. اگر مخاطب ما به این نقطه شگفت انگیز و پر از لذت نمی رسد، ضعف از منِ گوینده است. مجری و مخاطب باید با هم به این حس برسند. مجری و گوینده باید بتواند با بیان حضرت زهرا سلام الله علیها زندگی خودشان را تغییر دهند و در لحظه بیان، خودش و مخاطب با هم به آن نقطه شگفت انگیز در بیانات کلمات حضرت زهرا سلام الله علیها و یا سیره ایشان برسند. وقتی جایگاه ایمان را به بیان حضرت زهرا سلام الله علیها مشخص می کنید، مخاطب دچار حالت شگفت انگیزی می شود؛ می گوید عجب نکته ای را غافل بودم. عجب چیزی یاد گرفتم و این اولین نقطه لذت، درک لذت زیستن به رنگ الهی و درک آن نقطه شگفت انگیز و تحول آفرین است.

عنوان سوم، بحث میراث اخلاقی حضرت زهرا سلام الله علیها و ارثیه فدک.

فدک غصب شد. چیزی که در زمان حیات پیغمبر صلی الله علیه و آله به حضرت زهرا سلام الله علیها واگذار شد. آیه راجع به بخشش فدک به حضرت زهرا سلام الله علیها نازل شده است. اما خلیفه آن را غصب کرده و جسارت و گناهی به این عظمت انجام داده که ما امروز با ادعیه و زیارت های مختلف از جمله زیارت عاشورا اعلام می کنیم که ما راضی نبودیم. ما در صف کسانی هستیم که باورمان این است: باید برای فکر کردن به مقام حضرت زهرا سلام الله علیها حریم نگاه داشت، چه برسد به این که بخواهی بیایی غصب کنی. با عبارت های خاص که در زیارت عاشورا و زیارت های دیگر هست، اعلام می کنیم که صفمان جداست. مجبورم در پرده صحبت کنم. اما آیا تنها ارثیه حضرت زهرا سلام الله علیها فدک است؟ نه بالاتر از آن هم هست. این هرم رأسی دارد و آن بحث اخلاق است.

اخلاق فاطمی را فراموش کرده ایم. اخلاق به معنای تنظیم مناسبات فردی و اجتماعی است و باور ما این است که هر شب قدر که علم ها و دانش ها و معارف جدید الهی بر الفاظ قرآن بار می شود و معانی جدیدی در باب آیات در ظهور و بطونش نازل می شود، محل نزول، مقام نورانی حضرت زهرا سلام الله علیها است. اما این را باید نشان داد. حقیقت بزرگی است؛ اما باید یک گوشه آن را نشان داد و می شود نشان داد. کافی است بیانات حضرت زهرا سلام الله علیها که به نظر من خطبه فدک بسیار ورود دارد و محل توجه باید باشد، نشان دهیم. نشان دهیم این بیان، گفتار و این حقیقت، چطور می تواند زندگی انسان ها را تغییر دهد و به راحتی و با مدد گرفتن از حضرت زهرا سلام الله علیها قابل پیاده شدن هست.

سه جا فرد دچار شگفتی می شود. سه جا فرد از درک معنای واقعی زندگی به سبک الهی، به اوج لذت می رسد و دچار تحول می شود: یک جا آن وقتی است که حقیقت را می فهمد. می گوید عجب نکته ای را حضرت زهرا سلام الله علیها گفته اند. تصدیق می کنم نکته والایی است. تصدیق می کنم قابل پیاده شدن است. تصدیق می کنم در زندگی تحول ایجاد می کند. جایگاه دوم وقتی مخاطب ما به توصیه حضرت زهرا سلام الله علیها راجع به ایمان عمل می کند و در زندگی اش اثر را می بیند. اگر بتوانیم فقط مباحثی را که به ما مستقیم از حضرت زهرا سلام الله علیها رسیده یا در واقع سرچشمه آن حضرت زهرا سلام الله علیها است، بیان کنیم، مردم متوجه می شوند اخلاق یکی از میراث حضرت زهرا سلام الله علیها و بالاترین آنهاست که بر ما باقی گذاشته اند.

عنوان چهارم، طرح مباحث اخلاقی و تاثیر مناسبات فردی و اجتماعی بر اساس آموزه های حضرت زهرا سلام الله علیها است.

وقتی شما لایف استایل اخلاق و مناسبات فردی و اجتماعی را بر اساس بیانات حضرت زهرا سلام الله علیها به مخاطب می گویید (حالا مخاطب چه دینی باشد، چه غیر دینی، چه متخلّق به اخلاق و تظاهرات دینی باشد و چه نباشد)، نحوه زیست خداپسند را به او می گویید. ما واقعاً در این قضیه کوتاهی کرده ایم. در مجالس خود (مجالس مینیمال و یا حتی مجالس غیر مینیمال) راجع به عظمت حضرت زهرا سلام الله علیها، راجع به تمسک به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و پیوند با آن بزرگوار صحبت می کنیم اما راجع به تغییر زندگی براساس آموزه های آن ها کمتر صحبت می کنیم. حتی اگر این مباحث را هم طرح کنیم، وارد جزئیات نمی شویم و یا عناوین زیادی می گوییم و مخاطب ما آن برداشتی را که باید بکند، نمی کند. شاید ۵ دقیقه راجع به اخلاص، ۵ دقیقه راجع به ایمان، ۵ دقیقه راجع به نماز و … صحبت کنیم. اما با ۵ دقیقه راجع به این ها صحبت کردن، بدون نحوه بیان کردن و نحوه پیاده سازی این ها، بدون این که ترسیم کنیم و تصویری از این ها بر روی زندگی نشان دهیم، امکان تحقق شان نیست.

اگر راجع به اخلاص صحبت می کنیم، باید در زندگی امروز، در زیست بوم امروز، با مختصات زندگی امروزی، اخلاص را معنا کنیم و نحوه پیاده کردنش را بگوییم. سختی ها را با زندگی امروز بیان کنیم. نحوه رفع این ناسازگاری ها را بگوییم تا مخاطب بتواند پیاده کند. اصلاً قرار است مخاطب در زندگی خود وقتی تحول را احساس کند که زندگی اش را تغییر می دهد.

وقتی زندگی مان را براساس آموزه های حضرت زهرا سلام الله علیها تحول، تغییر و بهبود می دهیم و بالاتر می آوریم، می توانیم خیلی امیدوارانه منتظر جلب توجهات الهی برای تعجیل در فرج ائمه علیهم السلام و حضرت زهرا سلام الله علیها شویم. ما اگر قرار است فقط به امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف و مقام حضرت زهرا سلام الله علیها متمسک شویم اما تغییر زندگی بر اساس آموزه های این بزرگواران نباشد، بخش مهمی از اتفاقات مهم برای ما رقم نخواهد خورد. وقتی ما تحول، تغییر و ان شاءالله فرج امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشریف را خواهیم دید که از همین امروز در کنار خواستن ظهور ایشان شروع کنیم مختصاتی که در آن زمان پیاده خواهد شد، پیاده کنیم.

و اما جایگاه سوم. خداوند متعال می فرماید: «کسانی که سخنان من را که همه حق است، بپذیرند و به آن دل بدهند، به آن چه که معصومین علیهم السلام بیان کردند و به آن چه که حضرت ختمی مرتبت صلی الله علیه و آله فرمودند، نه تنها آثارش را می بینند بلکه من جلوه های والاتری از هدایت و معرفت را به عنوان هدیه خواهم داد.» یعنی اگر حضرت زهرا سلام الله علیها می فرمایند: «برای نجات از شرک دست به دامن ایمان شوید»، این را خواهیم دید. البته این بیان را ما با هم کار خواهیم کرد که چگونه در زندگی پیاده کنیم و برای دیگران چگونه بیان کنیم که آن ها هم پیاده کنند. پس جایگاه شگفتی ساز سوم، هدیه ویژه الهی است. لطف ویژه ای از الطاف خودش را در زندگی فرد متجلی خواهد ساخت تا خاضع تر، خاشع تر و عارف تر به مقام حضرت زهرا سلام الله علیها شود.

مجالس مینیمال فاطمی تمام شد. برخی دنبال ماهی هستند. یعنی زندگی شان این است که دنبال مجلسی می گردند و شرکت می کنند. توفیق بزرگی است. برخی دیگر ماهیگیری بلد هستند. یعنی خودشان مجلس برگزار می کنند. این ها علاوه بر این که در مجالس شرکت می کنند، خودشان برگزار کننده هستند. این ها یک پله بالاتر هستند. برخی دیگر هم شرکت می کنند، هم برگزار می کنند و هم به دیگران آموزش می دهند که برگزار کننده مجالسی برای حضرت زهرا سلام الله علیها باشند. هدف از مجالس مینیمال فاطمی توانمندسازی شما سرور گرامی برای برگزار کردن مجالس فاطمی بود. یعنی هم ماهیگیری کردن و هم ماهیگیری یاد دادن. یعنی این که برای دیگران توفیق ایجاد کنید. توانمندشان کنید. خودشان مجلس مینیمال فاطمی بگیرند.

ما در کارگاه بعدی که بحث آن لذت زندگی بر اساس آموزه های حضرت زهرا سلام الله علیها خواهد بود، نمونه هایی را از آموزه های آن بزرگوار عرضه خواهیم کرد تا ببینیم چقدر بیانات آن بزرگوار برای ترقی زندگی و برای ارتقای زندگی، تعالی بخش و الهام بخش است. از جایگاه ایمان و نحوه تحقق ایمان صحبت خواهیم کرد. از جایگاه رفیع نماز و آثاری که دارد، صحبت خواهیم کرد و نماز را به گونه ای طرح خواهیم کرد که همه لذت ببرند. البته بالطبع مقدمه ای در یک ساعت عرضه خواهد شد و باقی برای عزیزانی است که تماس بگیرند و ارتباط برقرار کنند. نکته بعدی راجع به بخشش است. اصلا بخشش چه تأثیری دارد و چگونه باید انجام شود. با چه نیتی، با چه نگاهی، با چه دیدگاهی. در آخر راجع به اخلاص صحبت خواهیم کرد. خواهید دید اگر زندگی را بر اساس آموزه های حضرت زهرا سلام الله علیها تغییر دهیم، خودمان و زندگی مان ترقی خواهد کرد و به دیگران هم ترقی خواهیم بخشید. امیدوارم در کارگاه بعد هم سعادت بودن در کنار شما عزیزان برای بنده باشد.

الهم صل علی محمد و آل محمد و عجل فرجهم