کارگاه آموزشی شماره ۴۶ – بررسی شبهات مهدویت – جلسه اول

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد الله رب العالمین و صل الله علی سیدنا محمد و آله الطاهرین لا صی ما علی مولانا بقیه اله فی الارضین

و لعن الله علی اعدائهم اجمعین الی یوم الدین. 

اللهم کن لولیک الحجه ابن الحسن صلواتک علیه و علی آبائه فی هذه الساعه و فی کل الساعه ولیا و حافظا و قائدا و ناصرا و دلیلا و عینا حتی تسکنه ارضک طوعا و تمتعه فیها طویلا

اللهم حبب لنا رئفته و رحمته و دعاءه و خیره.
عرض سلام خدمت همه عزیزان؛ در این کارگاه با بررسی شبهات پیرامون وجود مقدس امام عصر علیه السلام در خدمت شما هستیم.
یکی از سوالاتی که مطرح می شود این است که آیا این اعتقادی که شما راجع به مهدی موعود دارید، از اختصاصات خود شما شیعیان است یا خیر؟ و میتوان این عقیده را به دیگر مذاهب اسلامی هم نسبت داد؟ به تعبیر دیگر اینکه آیا شما تنهایید یا جمعیتی همراه شما از دیگر فرق و مذاهب اسلامی هستند؟
پاسخ روشن است اگر کسی در آثار اسلامی و در کتب مسلمانان اندک مطالعه ای داشته باشد، باورداشت مهدویت را در سطور مختلفی از نگاشته های آنها و میان گفتارهای فراوانی از سخنان آنها می تواند ببیند. در فرق سنی ها و در فرق شیعه افراد زیادی در موضوع امام عصر آثاری نگاشته اند و می نگارند و سخنانی گفته اند و می گویند. هرچند کسانی بوده اند که خواسته اند این اعتقاد را به شیعه منحصر کنند و از این رهگذر بتوانند بر شیعه خرده بگیرند یا این اعتقاد را تضعیف و تحقیر کنند ولی با این سخن در واقع جهل خودشان را فریاد کردند .

«بخاری» که صاحب کتاب معروف «صحیح بخاری» است، کتاب دیگری دارند به نام «تاریخ الکبیر». او در جلد سوم صفحه ۲۹۳ روایتی را از ام سلمه و از پیغمبر صلوات الله علیه نقل می کند که ام سلمه گفت که پیغمبر خدا صلوات الله علیه فرمود: المهدی حق و هو من ولد فاطمه. مهدی حق است و او از فرزندان فاطمه سلام الله علیها است.
بنابراین اصل وجود شخصی به نام مهدی که یک حقانیت است و اینکه از فرزندان صدیقه طاهره سلام الله علیها است، چیزیست که در متون خود اهل سنت به خوبی قابل مشاهده است.

نکته دوم اینکه علاوه بر این راجع به اصل وجود مقدس حضرت سخنانی گفته شده است، در اوصاف او نیز آثاری در میان اهل سنت میتوان دید. به عنوان مثال احمد ابن حنبل بزرگ حنابله و صاحب کتاب «مسند احمد» در این کتاب در جلد یک و صفحه ۸۴ می نگارد: از امیرالمومنین علیه السلام که از پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله نقل فرمودند: المهدی منا اهل البیت یصلحه الله فی لیله. مهدی علیه السلام از ما اهل بیت است و خدا امر ظهور او را در یک شب اصلاح خواهد کرد.
می بینید علاوه بر اینکه از اهل بیت بودن مهدی موعود علیه السلام در این روایت به نقل اهل سنت تصریح شده است، به امر اصلاح ناگهانی و دفعی ظهور آن حضرت هم اشاره شده است. از دیگر اوصاف آن حضرت اینکه فراوان نقل کرده اند: مهدی علیه السلام فرزند فاطمه زهرا علیها السلام است. چنانکه در روایت بخاری هم در تاریخ الکبیر خود آورده بود، عرض شد. به عنوان نمونه روایت دیگری را عرض میکنیم از شخصی به نام ابن مصیب که از اصحاب بود. می گویند در خدمت ام سلمه بودیم و صحبت از مهدی علیه السلام و اوصاف او بود که گفت:
بگذارید از پیامبر صلی الله علیه و آله مطلبی را نقل کنم. من از رسول خدا شنیدم که فرمود:
المهدی من ولد فاطمه. مهدی از تبار فاطمه الزهرا سلام الله علیها است.
از اوصاف مهدی موعود علیه السلام سخنان فراوان و روایات مستفیضه ای اگر نگوییم، متواتر است، نقل شده است. به عنوان مثال صحیح بخاری که می توان گفت معتبرترین کتاب احادیث اهل سنت است، در جلد دوم صفحه ۸۵۰ می نویسد که ابوحریره گفت رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند:
کیف انتم اذا نزل ابن مریم فیکم و امامکم منکم
شما چگونه خواهید بود و در چه حالی به سر خواهید برد؛ آن هنگام که فرزند مریم علیها السلام (حضرت عیسی مسیح علیه السلام) نزول کند و امام شما در میان شما باشد؟
جالب این است که ابن ماجه که صاحب کتاب دیگری است، در همین رابطه از پیامبر درباره دوران دجال و ستم های او روایتی را نقل می کند و سپس پیغمبر صلی الله علیه و آله درباره مومنان زمان دجال توضیحاتی می دهند و بعد می فرمایند:
امامهم رجل صالح و بینما امامهم قد تقدم یصلی بهم الصبح اذ نزل علیهم عیسی ابن مریم.
امام آنانی(مؤمنان) که در دوران دجال هستند، فردی صالح است (به امامت و پیشوایی شخصی که از صالحین است، اشاره می شود. این امام در دوران آخر الزمان هم است) و سپس می فرماید: این امام صالح جلو می رود تا نماز صبح را اقامه کند. در همین هنگام عیس ابن مریم علیه السلام از آسمان نزول پیدا می کند.

فرجع ذلک الامام ینکس یمشی القهقرا لیتقدم عیسی یصلی بالناس.
امام عقب عقب برمی گردد و صورت مبارک خود را به سمت عیسی علیه السلام برمی گرداند و به عیسی علیه السلام اشاره می کند که او نماز را بگذارد.
فیضع عیسی یهداه بین کتفی ثم یقول له تقدم و صل.
در این هنگام عیسی علیه السلام دست خودش را بین دو کتف مبارک او می گذارد و به او اشاره می کند که شما نماز را بخوانید (فصل) و عرضه می دارد شما پیش بروید (تقدم).
فانها لک او قیمت.
این نماز با این عظمت و شکوهش برای شما و به افتخار شما اقامه شده است.
فیصلی بهم امامهم.
امام آنها به آنها (برای آنها) نماز می گذارد. این روایت را به روایت صحیح بخاری ضمیمه می کنیم.

بر اساس مجموع این روایات وقتی به شرح «فتح الباری» مراجعه می کنیم که مهمترین شرح صحیح بخاری است و ابن حجر اسقلانی، نویسنده آن عالمی بسیار ژرف نگر در میان اهل سنت بوده است. او ادعا می کند که روایاتی که درباره مهدی علیه السلام است و روایاتی در مورد نماز خواندن او و نماز خواندن عیسی علیه السلام پشت سر اوست، متواتر است. اگر روایات به حد تواتر برسد، بهترین و بالاترین درجه اعتبار را پیدا می کند. عبارت اسقلانی این است: «تواتر الاخبار بان المهدی من هذه الامه ان عیسی یصلی خلقه» روایات متواتر است که مهدی علیه السلام اولا از این امت است و ثانیا عیسی علیه السلام پشت سر او نماز می گذارد.

جالبتر از همه این است که این اعتراف از شخصی مثل ابن حجر اسقلانی که بسیار مورد توجه و قبول عامه اهل سنت است، بوده و اعتراف ارزشمندی می باشد. او می گوید: «و فی صلاه عیسی خلف رجل من هذه الامه موتنه فی الآخره الزمان و قرب قیام الساعه دلاله لصحیح من الاقوال ان الارض لا تخلوا ان قاءم لله بالحجه»

همانطور که گفته شد، روایاتی که گفته می شود حضرت عیسی علیه السلام پشت سر حضرت مهدی علیه السلام نماز می گذارد، متواتر است و همچنین می دانیم عیسی علیه السلام در آخرالزمان از آسمان نزول خواهد کرد و عیسی علیه السلام پشت سر مردی صالح از امت پیغمبر نماز خواهد خواند و این نماز در نزدیکی برپایی قیامت اقامه خواهد شد. پس می توان نتیجه گرفت روایاتی با این موضوع که زمین هیچگاه از یک قائم خدایی که حجت های الهی را برپا بدارد، خالی نیست، همگی صحیح هستند. اعترافی عجیب و تعبیری شگفت انگیز از ابن حجر اسقلانی است که اولا روایاتی درمورد وجود مقدس حضرت مهدی و نماز او و نماز عیسی علیه السلام پشت سر او را صحیح و متواتر میداند و ثانیا از این تواتر نتیجه می گیرد که آن روایاتی هم که درباره وجود همیشگی یک حجت در میان خلق و بر روی زمین می باشد، همگی صحیح هستند. این حرف را در «فتح الباری» جلد ۷ صفحه ۱۶۹ زده است.

بخش دومی که به آن می پردازیم این است که نه تنها اصل وجود امام عصر علیه السلام و نه تنها اوصافی دقیق از آن وجود مقدس در میان شیعه و سنی مشترک است بلکه حتی اعتقاد به ظهور او هم چیزی نیست که سخن آن را تنها شیعیان مطرح کرده باشند. بلکه اهل تسنن فراوان از ظهور مهدی موعود علیه السلام احادیث فراوانی نقل کرده اند. به عنوان نمونه ابی داوود که صاحب یکی از صحاح سته است، در کتاب خودش «سنن ابی داوود» در جلد ۴ صفحه ۱۰۷ روایتی را از پیغمبر نقل می کند که فرمودند: «لو لم یبق من الدهر الا یوم لبعث الله رجل من اهل بیتی یملاء ها عدلا کما ملاءه جورا».
اگر از عمر روزگار فقط یک روز باقی مانده باشد، خدا قطعا مردی از اهل بیت من را خواهد فرستاد و او زمین را از عدل و داد پر می کند، همانطور که از ستم پر شده است.

روایاتی با اینگونه تعابیر در شیعه و سنی بسیار زیاد یافت می شود که اگر فقط یک روز از روزگار دنیا باقی مانده باشد، خداوند آن روز را آنقدر طولانی می کند تا بالاخره حتما مهدی علیه السلام ظهور کند. این تعبیر کنایه است از اینکه ظهور امام عصر علیه السلام از قطعیات بوده و هرگز در آن تردید و تغییری رخ نخواهد داد. (فقط اگر یک روز باقی مانده باشد، آن روز، روز ظهور خواهد بود.)

بنابراین می بینیم که علاوه بر اصل وجود امام عصر علیه السلام و علاوه بر اوصافی که در مورد او گفته شده، مثل اینکه فرزند فاطمه علیها السلام است و اینکه از اهل بیت علیهم السلام است و اینکه پشت سر او عیسی علیه السلام نماز خواهد خواند، چنین تعابیری یعنی اصل ظهور او هم در آثار اهل سنت قابل پیگیری است. دیگر نکته ای که باید به آن اشاره کرد، اوصاف ظهور است. جالب این است که گاه ما را متهم می کنند که در مورد ظهور خیال پردازی می کنیم. هرگز اینگونه نبوده و این سخن، سخن شیعه و بافته های ما نیست و بلکه از راستی ها و درستی های اعتقاد اسلامی است. هر آنکس که مسلمان است، در میان تمام آثار مذاهب مختلف اسلامی می تواند ظهور مهدی علیه السلام را ببیند و اوصاف طلایی که برای آن ظهور مقدس ترسیم شده است را پیگیری کند. به عنوان مثال در «مسند احمد» که کتابی معتبر و مورد توجه اهل سنت است، روایتی را ابی سعید خدری از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل می کند که می فرماید:
«لا تقوم الساعه حتی تمتلاء الارض ظلما و عدوانا»
قیامت برپا نمی شود مگر اینکه زمین از ظلم و جور پر شود.
بعد می فرمایند: «ثم یخرج رجل من عترتی» و سپس (بعد از فراگیری ظلم و جور) مردی از عترت من خروج خواهد کرد و قیام خواهد کرد.
«او من اهل بیتی» یا از اهل بیت من «یملاءها قسطا و عدلا  کما ملاءه ظلما و عدوانا» همانطور که همه جای زمین را و همه ی گیتی را ظلم و جور فراگرفته بود، قسط و عدل به دست او فراگیر میشود و همه جا را پر خواهد کرد.
بنابراین این ویژگی که شیعه بارها و بارها در آثار خود و سخنان خود اظهار داشته است که زمین از آن مهدی موعود علیه السلام است و به دست با کفایت او عدل فراگیر خواهد شد و ظلم از میان خواهد رفت. همین جملاتی که بارها شیعه در دعای ندبه گفته است که:
«این معز الاولیا و مذل الاعداء»، «این مبید الاهل الفسوق و العصیان و الطغیان»،
«این جامعه الکلمه علی التقوی»، «این مستاسل اهل العناد و التزویل و الالحاد»،
همگی ریشه هایی روشن در آثار سنیان و غیر شیعیان هم دارد. نکته دیگر اینکه شیعه بسیار و با افتخار از مهدی موعود علیه السلام سخن گفته است و گفته که به دست با کفایت او نعمت بر گستره زمین فراوان خواهد شد و وفور خوبی ها و خیرات و برکات به دست او محقق می شود. دقیقا چنین سخن و عقیده و باورداشتی را میتوان در آثار سنیان هم دید. به عنوان مثال ابن ماجح صاحب یکی از صحاح سته در سنن خود در جلد ۲ صفحه ۱۳۶۷ روایتی را از پیغمبر نقل می کند که فرمودند:

«یکون فی امتی المهدی»
در میان امت من مهدی خواهد آمد
«فتنعم فیه امتی نعمت لم ینعموا مثلها قت»
چنان نعمت بر امت من در دوران او سرازیر خواهد شد که هیچکسی مثل آن نعمت را هرگز نه دیده و نه شنیده باشد.
هیچکسی در هیچ دوره ای آنچنان که در دوره مهدی علیه السلام از نعمت ها برخوردارند، برخوردار نبوده است. پیغمبر صلوات الله علیه توضیح میفرمایند که:
«طعتا اکلها ولا تدرخ منهم شیءا»
در هنگام تشریف فرمایی مهدی موعود، به مردم خوردنی ها و نعمت ها خواهد رسید و از مردم چیزی دریغ نمی شود.
«و مال یومئذ کدوث»
اموال در دوران مهدی انباشته خواهد بود
یعنی فراوان بوده و آنقدر زیاد است که (فیقوم الرجل) شخصی به نزد امام عصر علیه السلام می آید. (فیقول یا مهدی اعطنی) مهدی جان! به من مالی بده.  امام عصر علیه السلام در نهایت سخاوت به اموال فراوانی که قرار است در اختیار مردم قرار بگیرد، اشاره می کنند و می فرمایند: (خض) بفرما و بردار (این روایت را اهل تسنن نقل کرده اند و ما نیز مشابه آن را فراوان در روایات خود داریم).
طبیعی است که زیبایی، امنیت، آرامش و تمام کمالات مادی و معنوی در دوران طلایی ظهور او ظاهر می شود. در چنین شرایطی قطعا زیباترین دوران حیات بشریت می باشد. دقیقا به همین مفهوم شخصی به نام «صنعانی» که استاد بخاری است، در کتاب خودش «المصنف صنعانی» در جلد ۱۱ صفحه ۳۷۱ اشاره می کند و می گوید: رسول خدا فرمودند: بلایی به این امت خواهد رسید. این بلا آنقدر عظیم است که انسان پناهگاهی پیدا نمی کند. (لا یجد رجل ملجع یلجع الیه من الظلم) آنقدر ظلم شدید است که کسی پناهی پیدا نمی کند. در چنین شرایط سختی، (فیبعث الله رجلا من عترتی من اهل بیتی) خدا مردی از عترت و اهل بیت مرا برخواهد انگیخت. (فیملاء به الارض قسطا کما ملاءت به الظلما و جورا) زمین را از قسط پر می کند همانگونه که از ظلم و جور پر شده بوده است. (یرضی ان یساکن السماء و الارض) ساکنین آسمان اعم از ملائکه، جنیان، پرندگان آسمان و ساکنین زمین اعم از تمام انسان ها، وحوش، ماهی ها از دولت و حکومت او راضی خواهند بود. (لا تدعوا السماء من قطرها شیءا الا سبطه مدرارا) آسمان قطره ای از باران خود را نگاه نخواهد داشت و همه را بر سر مردم سخاوتمندانه فرو خواهد ریخت. (ولا تدعواالارض من ماء ها شیئا الا اخرجته حتی تتمنع الاحیا الاموات). زمین از آبهای درون خودش و چشمه های خودش چیزی را نگه نخواهد داشت و همه را سخاوتمندانه در اختیار مردم خواهد گذاشت. آنقدر نعمت وفور پیدا کند و برکات فزونی یابد که زندگان آرزو می کنند ای کاش مردگانش بودند و این دوران زیبا و پرشعف را می دیدند.

پس اولا اصل اعتقاد به امام عصر علیه السلام اعتقادی است که در سایر مذاهب اسلامی هم می توان دید. اوصاف آن وجود مقدس را می توان پیگیری کرد، اصل ظهور را می توان به خوبی در آثار دیگران مشاهده کرد و ویژگی هایی که شیعه ترسیم کرده است را می توان در آثار غیر شیعیان به خوبی تعقیب کرد. بنابراین نتیجه ای که از مجموعه این سخنان می توان گرفت این است که اعتقاد به مهدی موعود اعتقادی نیست که اختصاص به شیعه داشته باشد و کج اندیشان و کوردلانی بخواهند شیعه تنها و مظلوم متهم به خود ساختگی عقاید کنند و این اعتقاد قوی و اصیل را انکار کنند.

با توجه به آثاری که به صورت بسیار فشرده کتب اهل سنت خدمت شما عرض شد، به تصریحاتی که برخی دانشمندان سنی در این زمینه داشته اند هم اشاره کنیم. شخصی به نام «شوکانی» که دارای گرایش های سلفی بوده و شخصی معروف و مشهور می باشد و اصالتا یمنی است، کتابی به نام «تواتر روایات المهدی» دارد. او در کتاب خود روایات امام عصر علیه السلام را متواتر می داند و شروع به جمع آوری روایات در مورد آن وجود مقدس کرده است. در جمع بندی کتاب می گوید:
«هذا یکفی لمن کان عنده ذره من ایمان و قلیل من انصاف»
اگر کسی ذره ای ایمان و ذره ای انصاف داشته باشد، برای اثبات وجود مهدی موعود این کتاب و روایاتی که من آورده ام، کافی است. این جمله را می توانید در کتاب «التاج من اصول» جلد ۵ صفحه ۳۶۱ ببینید. چیزی که باید به آن اشاره کرد این است که در واقع تفاوت اصلی میان شیعه و سنی درباره وجود امام عصر علیه السلام بحث غیبت ایشان است و درباره اصل وجود امام عصر علیه السلام، اوصاف او، اصل ظهور او، اوصاف ظهور او اختلافی نیست و اگر کسی منکر بشود، جهالت خود را فریاد کرده است. اگر بخواهید آثاری را که سنیان درباره وجود امام عصر علیه السلام نگاشته اند، ببینید بسیار فراوان است و فقط در اینجا به عنوان نمونه به چند مورد اشاره می شود؛ شخصی به نام ابن حجر حیتمی که کتاب معروف او «السوابق المحرقه» است، در جلد ۲ صفحه ۶۰۰ می نویسد:

حسن عسکری [علیه السلام] غیر از فرزندش ابوالقاسم محمد حجه [علیه السلام] کس دیگری را به یادگار نگذاشت و سپس می گوید:
(عمره عند وفات ابیه خمس سنین)
عمر این فرزند حسن عسکری[علیه السلام] هنگام فوت پدرش ۵ سال بوده است.
(لکن عاطاه الله فیه حکمه یسم القاءم المنتظر)
ولی خداوند در همان زمان فوت پدرش با اینکه ۵ سال بیشتر نداشت، علم و حکمت را به او بخشید و او نامیده می شود به قائم منتظر

شخص دیگری به نام عبدالله بن محمد شبراوی که شافعی مذهب بوده و اهل مصر است، کتاب دیگری به نام «التهاف»  دارد و در این کتاب صفحه ۶۸ می گوید: مهدی موعود محمد ابن الحسن العسکری[علیهم السلام] در شب نیمه شعبان در سال ۲۵۵ چشم به جهان گشوده، شخص دیگری به نام ابراهیم حنفی که به قندوزی معروف است و اسم کتاب «ینابی الموده» را یحتمل زیاد شنیده اید، اثر اوست و در جلد ۳ صفحه ۱۱۴ می نویسد:
(الخبر المعلوم عند السقات بولاده القاءم کانت لیله خامس عشر من شعبان سنه خمس و خمسین و ماتین فی بلده السامراء)
خبری که معلوم است و همه سقات آن را میدانند این است که ولادت قائم علیه السلام در شب پانزده شعبان سال ۲۵۵ هجری در شهر سامرا بوده است.
از این عبارات فراوان می توان پیدا کرد. بنابراین درمورد اصل وجود او تردیدی نیست و اختصاصی به شیعه ندارد. تنها مسئله‌ای که است، مسئله غیبت آن بزرگوار است که ان‌شاءالله به آن خواهیم پرداخت.

سوال دومی که مطرح می شود این است که: ما پذیرفتیم که وجود مهدی موعود علیه السلام قطعی بوده و تردیدی در آن نیست. اما غیبت او نارواست و نمی توانیم بپذیریم شخصی غایب بشود. خصوصا که در عقیده شیعه این شخص امام بوده و چگونه می خواهد در غیبت باشد و امامت کند؟ به تعبیر دیگر آیا غیبت مهدی موعود علیه السلام با حکمتی که شیعه برای امامت امام معصوم مطرح می کند، ناسازگار نیست؟

در پاسخ باید عرض شود که فراموش نکنیم چه شیعه و چه سنی همه می پذیریم که وجود امام مهدی علیه السلام حق است و ظهورش حق است و اوصافی که برای او ذکر شده، اختصاصی به شیعه ندارد. تنها چیزی که باقی می ماند این است که آیا کسی می تواند غیبتی چنین طولانی داشته باشد و در حدود بیش از ۱۱۷۰ سال؟ و آیا قابل قبول است؟! واقعیت این است که شیعه در این اعتقاد از دیگر مذاهب اسلامی جدا شده است و مذاهب اسلامی دارای باورهای مختلفی در این مورد شده اند: برخی گفته‌اند که مهدی موعودی که وجودش مورد بشارت پیغمبر صلوات الله علیه بوده، هنوز متولد نشده است. او در آخرالزمان متولد خواهد شد و وعده های گفته شده را محقق خواهد کرد. دسته ای دیگر گفته اند که متولد شده است ولی از دنیا رفته و دوباره به دنیا برخواهد گشت و وعده ها را محقق خواهد کرد. بعضی دیگر گفته اند که او هست اما غایب است که این دسته همان شیعیان هستند. در پاسخ به این افراد باید دو مرحله طی شود. مرحله اول اینکه اثبات کنیم که زمین نیازمند حجتی الهی در هر دوره و زمانی می باشد (به صورت پیوسته) و در مرحله دوم باید پاسخ این سوال را بدهیم که اگر حجت الهی بود ولی غایب بود چه فایده ای دارد و این آیا با حکمت امامت منافاتی دارد یا خیر؟! اثبات اینکه باید همیشه امامی در هر دوره ای باشد، بحث مفصلی است که به مباحث امامت بیشتر مربوط است و بسیار مختصر می توان گفت که آیاتی از قرآن به این مورد اشاره دارد. مثلا می فرماید: (و لقد وصلنا لهم القول لعلهم یتذکرون) یا در جای دیگر می فرماید: (امنا انت منذر و لکل قوم حاد)

و از این دست آیات. با توجه به روایات ذیل آیاتی مثل (یوم ندعوا کل اناس بامامهم) آمده است، می توان فهمید که عقیده به امامت باید عقیده ای باشد که همیشه با نشاط و با وجود امامی حاضر و حی در میان صاحبان آن عقیده در جریان باشد.

تعابیری که قرآن دارد این است که (و لکل قوم حاد) برای هر قومی و یا (یوم ندعوا کل اناس) همه مردم را. بنابراین باید هر قوم و مردمی امام و ولی و منذر و هادی داشته باشند و این بحث، بحثی مفصل بوده و به طور مبسوط وارد آن نمی شویم و روایات فراوانی که هم شیعه و هم سنی در این باره نقل کرده اند، وجود دارد و روایتی از امیر المؤمنین علیه السلام نقل شده است که حضرت فرمودند که: (لا یخل الارض من قائم بالله الا بحجه اما خائفا مغمورا او ظاهرا مشهورا لئلا تبت لحجج الله و بینات)

که این سخن را در وصایایی که حضرت به کمیل داشتند، هم می توان دید. یا روایتی بسیار مشهور که شیعه نقل کرده است که زمین هیچگاه از حجت خالی نمی شود مگر اینکه همه چیز را در خود فرو می برد و در میان اهل سنت روایتی که بعدا اشاره خواهد شد و معروف است به روایات اثنی عشر خلیفه یا اثنی عشر امام که مضمون آن روایات هم همین است که بعد از پیغمبر صلوات الله علیه دین عزیز خواهد بود. مادامی که ۱۲ خلیفه پشت سر هم خواهند آمد و خلافت پیغمبر را تصدی خواهند کرد (در صحیح بخاری یا صحیح مسلم) و نشان خواهیم داد که عقیده به وجود امامت متصل عقیده ای است که اختصاصی به شیعه ندارد. تعبیر این است که:
(لا یزال الاسلام عزیزا حتی یقوم اثنی عشر خلیفه کلهم من قریش)
بنابراین یک اتصال امامتی باید در جریان باشد و آن کسانیکه به وجود مهدی موعود معتقدند و می گویند مهدی موعود وجود دارد ولی غایب است، تکیه بر چنین دلایلی دارند. اما پاسخ به سؤال مهمتر که آیا وجود امام غایب با اعتقاد به امامتی که باید اداره امور بکند، منافاتی ندارد؟! به عبارت دیگر آیا شیعه غزلی سروده است که در قافیه او گیر کرده یا خیر این قافیه بر اندام این غزل سازگار است؟؟ قبل از ورود به این جواب باید نکته ای گفته شود و آن اینکه اهل سنت تعریفی از امامت ارائه داده اند که با آن تعریف نمی توانند اعتقاد به مهدویت شیعه را دریابند و تحلیل کنند. حق دارند وقتی که امامت را غلط تعریف کرده اند، در اعتقاد به مهدی موعود علیه السلام هم آنچنان که شیعه باور دارد و از روایات رسول خدا صلوات الله علیه برگرفته است، در می مانند. زیرا آنها معتقدند که امامت چیزی جز حکومت نیست و حاکم کسی جز امام نیست و امام کسی جز حاکم نیست. بنابراین هر آنکس که به حکومت رسید، صاحب مقام امامت می شود و هر آنکس که از حکومت بازماند، از امامت خلع می شود و کسی که حکومت ندارد، نمی تواند امامت داشته باشد. وقتی همچنین قاعده غلط و ناروایی را پذیرفته باشند که نقد آن باید در جای خود مطرح بشود، غلط بزرگتری را در اعتقاد به مهدویت به دنبال می آورد. اگر آنها امامت را آنچنان که رسول خدا فرمود، می فهمیدند و می پذیرفتند، هرگز دچار چنین اشتباه و تناقضی در مهدویت نمی شدند. امامت چیست؟ امامت همان است که رسول خدا فرمود: (من کنت مولاه فهذا علی مولاه)
امامت یعنی اولویت و سرپرستی؛ در همه امور چه در بعد تکوینی و چه در بعد تشریعی. امام آن کسی است که ولایت دارد و آن کسی که ولایت دارد، امام است. بنابراین اگر این امام با این مقام و قدرت و نفوذ خانه نشین هم بشود، باز هم امام است. مثل آن است که بگوییم قاضی آن کسی است که قوه قضاوت دارد. حالا اگر این قاضی را حبس کنید، از مقام قضاوت خلع کنید، در خانه او را خانه نشین کنید، او از قضاوت باز نمی ماند. اگر کسی که قوه قضاوت را ندارد و علم قضاوت را دارا نیست، بر مسند بنشانیم، او قاضی نمی شود. امام آن کسی است که صاحب مقام و توانایی الهی غیبی است که بتواند بر بشریت ولایت داشته باشد و این حرفی بس بزرگ است. یعنی بتواند بر مردم امر و نهی کند، امر و نهی او را هر مسلمانی واجب الاطاعه بداند. پس باید علم غیب داشته باشد، باید معصوم از خطا باشد. مثل پیغمبر صلوات الله علیه؛ الا اینکه به او وحی نمی شود و از طرفی اگر فرض اطاعت او را تا کل خلقت گسترده کرده و کشاندیم که بر اساس روایات می توان چنین وسعتی را برای وجود مقدس امام دریافت، امام صاحب ولایت بر تمام مخلوقات الهی می شود. حال به این شخص حکومت را بسپارند یا نسپارند، او را خانه نشین کنند یا نکنند، چنین قوت و توانایی الهی را از دست نمی دهد. بنابراین امام از مقام امامت خلع نمی شود. اگر حکومت را از او گرفتیم، یکی از مناسبی که امام می توانست در جریان جامعه قرار گیرد و استفاده بکند را از او گرفته ایم. طبیعتا امام در مسند حکومت می توانست عدالت الهی را بهتر برقرار کند و رواج بدهد و راحتتر به همه برساند و ما مانع این فیض شده ایم. اما می توانست در این مصدر علم الهی، تفسیر قرآن بهتر بگوید. ما این منسب را از او گرفته ایم. امام از امامت خود خلع نشده است بلکه مردم محروم شده اند. به طور مثال ما در زیر چتر قرار گرفته ایم و از باران محروم شده ایم. ما در پستویی سکنا گزیدیم و همه روزنه ها را بستیم و از نور خورشید محروم شدیم. آیا خورشید را از خورشید بودن خلع کرده ایم؟! آیا باران را از باران بودن و لطافت و برکتش سلب کرده ایم!؟ خیر. امام امام بوده و امامت می کند و ما هستیم که خود را محروم می کنیم . اگر حکومت را از او گرفته ام، جامعه را هم از او محروم می کنم. امام غایب، امام است. اگر مردم را به سوی او حرکت دادیم، مردم فیض بهره مندی از حضور او را داشتند و این توفیق را از خود سلب نکردند. فیض وجود مقدس امام به آنها خواهد رسید. اما اگر از خود سلب کردند، امام از امامت خلع نمی شود. به عبارت دیگر امام غایب یک پارادوکس نیست. اگر امام غایب شد، این غایب شدنش چیزی است که نتیجه بندگان و رعیت است. رعیت او را به سراپرده غیبت فروبرده است. دقیقتر اینکه بگوییم خود را از وجود امام مخفی کرده ایم و در پرده غیبت فرو رفته ایم. اما امام را از امامت خلع نکرده ایم. مثلا اگر نبی از انبیا الهی غیبت کرد، او از نبوت خود خلع می شود؟ خیر در مدتی که پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله از مردم مکه دور شدند، یا در مدتی که پیغمبر خدا از مردم یثرب دور بودند، از نبوت دور بودند؟ آیا چنین غیبتی برای بخشی از مردم برای پیامبر با پیامبری او ناسازگار است؟ خیر. در واقع آن چیزی که امامت را نقد می کند و ناسازگار است، این است که امامی ویژگی های امامتی را نداشته باشد اما اگر امام ویژگی ها را داشت و مردم ناسالم و ناسازگار بودند، امامت امام را خدشه ای وارد نمی شود. این یک جواب و جواب های دیگری هم موجود است که انشاالله در جلسات بعد خدمت شما عرض خواهم کرد.

والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته

دانلود فایل صوتی کارگاه آموزشی شماره ۴۶ – بررسی شبهات مهدویت – جلسه اول

دانلود فایل pdf کارگاه آموزشی شماره ۴۶ – بررسی شبهات مهدویت – جلسه اول