کارگاه آموزشی شماره ۱۰۰ – شعائر فاطمی (جلسه سوم)

راه های تعظیم شعائر فاطمی

در کارگاه آموزشی با عنوان شعائر فاطمی ابتدا کلمه شعائر را تعریف میکنیم سپس به ارائه راهکار های تعظیم شعائر فاطمیه میپردازیم.

صوت کارگاه شعائر فاطمی

متن کارگاه شعائر فاطمی

بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیم

اَللّهُمَّ صَلَّ عَلَی فاطِمَهَ و اَبیها وَ بَعلِها وَ بَنیها وَ سِرِّ المُستَودَعِ فیها بِعَدَدِ ما اَحاطَ بِهِ عِلمُک وَ العَن اَعدائَهُم اَجمَعین بِعَدَدِ ما اَحاطَ بِهِ عِلمُک
اَللّهُمَّ العَنِ الجِبتَ وَ الطّاغوتَ وَ النَّعثَل بَرَحمَتِکَ یا ارحَمَ الرّاحِمین

بخش اول کارگاه شعائر فاطمی : راه های تعظیم شعائر 

در ادامه مباحث جلسات قبل و کلاس های قبل که در موضوع جهاد فاطمی و راه ها و شیوه های مبارزات حضرت صدیقه کبری سلام الله علیها در مقابل حزب کفر و نفاق سقیفه و بدعت گذاران در دین، وعده دادیم که در آخرین مرحله بحث وظیفه ما در قبال جهاد حضرت زهرا سلام الله علیها و به تعبیر دیگر تعظیم شعائر فاطمی را بیان کنیم.

بخش دوم کارگاه شعائر فاطمی : معنای شعائر چیست؟

قبل از اینکه به راه های تعظیم شعائر فاطمی بپردازم، نسبت به این عبارتِ «شعائر» توضیحی عرض کنم. چون یکی از مطالب دینی ما شعائر دینی است. گاهی اوقات این تعبیر نسبت به وجود نازنین حضرت سیدالشهدا علیه السلام می آید. شعائر امام حسین علیه السلام و یا الان در بحث خود می خواهیم بگوییم شعائر فاطمی و حضرت زهرا سلام الله علیها، و این مورد را یک توضیح اجمالی بدهم که اصلاً شعائر یعنی چه؟ و چه جایگاهی در دین دارد؟

شعائر در لغت یعنی نماد و علامت. آنچه که ظاهر است و آشکار دیده می شود و علامت و نشانه چیزی است، به آن شعائر می گویند. شعار را هم از همین جهت شعار می گویند. چون شعار یعنی فریاد زدن، داد زدن. پس این ظاهر است و آشکار می شود. غیر از آن سکوت است که آدم حرف خود را در دل خود نگه دارد. وقتی حرفی را می خواهید با صدای بلند به دیگران برسانید، می گویند شعار.

شعائر از شعار می آید. یعنی آنچه که ظهور و بروز دارد. مثال دیگر لباس است. یک لباس، لباس رو است که دیده می شود. یک لباس، لباس زیر است (که به تعبیر ما می گوییم زیرپوش). آن لباس زیرین را عرب دثار می گوید. لباس رو که دیده می شود، در کلام عرب شعار نامیده می شود. پس شعائر از شعار می آید. یعنی آنچه که ظهور و بروز دارد. در ایام حج یک قسم از حج، حج قِران است. در حج قِران، در قرآن هم می فرماید:

وَ البُدنَ جَعَلناها لَکُم مِن شعائِرِ الله.
آن قربانی حج قران از شعائر الهی است.

چرا؟ چون آن قربانی را علامتی می گذارند بین راه که هرکه این قربانی (مثلاً گوسفند) را بین راه ببیند، می فهمد که این گوسفندی است که باید در مکه قربانی شود. به خاطر آن علامت، به آن شعائر می گویند. خود صفا و مروه از شعائر است. در قرآن داریم که می فرمایند:

اِنَّ الصَّفا و المَروَه مِن شعائِرِ الله.
چون آنجا حرکت می کنند و قدم برمی دارند، راه می روند.

این خودش از شعائر است. توجه دارید در تمام مکاتب جهان حتی همین مکاتب بشری، هر کسی برای فکر و فرهنگ و ایده خود شعاری قرار می دهد. حتی مؤسسات، شرکت ها، نهادها یک آرم و علامتی برای شرکت و مؤسسه خود قرار می دهند. آن را شعار می گویند. علامت هر مؤسسه ای را شعار می گویند. در دین ما هم یک سِری از اعمال جزو شعائر است. هر عبادتی جزو شعائر نیست. بعضی از عبادت ها، عبادت هست ولی جزو شعائر نیست.چرا؟

چون خیلی بروز و ظهور ندارد. مثلا عبادت های فردی که در خانه انجام دهیم، نمازی که تنها بخوانیم، عبادت است امام شعائر نیست. روزه ای که می گیریم، عبادت است ولی جزء شعائر نیست. ولی همان نماز وقتی در مسجد خوانده می شود، عده ای دور هم جمع می شوند، یک هیبت و هیمنه ای پیدا می کند جماعتی جمع می شود، می شود جزء شعائر.

آن اذانی که از مئذنه گفته می شود، صدایش همه جا پخش می شود، ندای توحید ونبوت و امامت سر می دهد، جزء شعائر محسوب می شود. عبادتی که در خانه داشته باشیم، خیلی نمود و بروزی ندارد و جزء شعائر نیست. عبادت است ولی شعائر نیست.

ولی وقتی عده کثیری از مردم ایام حج در مکه جمع می شوند، یعنی شعائر. وقتی در خانه تک و تنها عزاداری می کنیم، عزداری است و خوب هم هست. ولی وقتی به هیئت بیاییم و در یک جمعیتی باشیم و به خیابان بیاییم به سر و سینه زنان یا حسین علیه السلام بگوییم، می شود شعائر.

پس اعمال عبادی وقتی جنبه شعاریت پیدا کرد، می شود شعائر. شعائر دینی یعنی آن عبادت ها و اعمالی که شعار و تبلیغ دین است. وقتی از روی مئذنه بلند الله اکبر می گویند، این می شود شعار دین. خداوند متعال در قرآن می فرماید:

«ومن یعظم شعائر الله فإنها من تقوى القلوب».

آنچه که نشانه دین است، می شود شعائر دین.باید آن ها را تعظیم کنید. تعظیم شعائر دین نشانه تقوا است. شعائر دین اقسام مختلف دارد. گاهی اوقات مکانی می شود نماد دین. مکانی می تواند جزء شعائر دین باشد.

مثلا آن جایی که پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله به دنیا آمده، آن جا را احترام کنیم. چرا که این مکان تولد پیغمبر ماست. این می شود جزء شعائر دین. مکان صحرای غدیر که ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام آن جا ابلاغ و تبلیغ شد، آن مکان را تعظیم کنیم. این می شود جزء شعائر.

گاهی از اوقات شعائر به مکانی برمی گردد. خانه خدا را تعظیم کنیم، چون مسجد است، به نام خدا است. مکانی است که یاد خدا در آن جا است این می شود تعظیم شعائر. جایی که به نام اهل بیت علیهم السلام است، آن مکان را تعظیم کنیم، می شود تعظیم شعائر.

«فِی بُیُوتٍ أَذِنَ اللَّهُ أَن تُرْفَعَ وَیُذْکَرَ فِیهَا اسْمُهُ»،

حرم امامان مان را تعظیم می کنیم. این ها تعظیم شعائر است. گاهی اوقات شعائر زمانی است. مثلا زمانی که مربوط و منسوب به دین است. روز عید غدیر را تعظیم می کنیم چون بالاترین روز در عالم هستی است. این می شود تعظیم شعائر. هرچه که نماد دین است، چه زمانی، چه مکانی، اگر نماد دین شد، می شود جزء شعائر دین. باید آن را تعظیم کرد.

بخش سوم کارگاه شعائر فاطمی : شرح شعائر فاطمیه

آن وجود نازنینی که دین را نگه داشت، با شهادت و جان فشانی و ایثارش درخت دین را حفظ کرد، یعنی وجود نازنین حضرت سیدالشهدا علیه السلام، اگر امام حسین علیه السلام را، زیارت امام حسین علیه السلام را، کربلای امام حسین علیه السلام را، مجالس امام حسین علیه السلام را تعظیم کنیم، این بالاترین شعائر دینی است. چون امام حسین علیه السلام خودش نماد دین است. مجالس سیدالشهدا علیه السلام نماد دین است.

لذا می گویند شعائر امام حسین علیه السلام اگر از این جهت حساب کنیم، باز کسی که قبل از وجود نازنین سیدالشهدا علیه السلام، دین را نگه داشت، ولایت را حفظ کرد، بعد از وفات و شهادت پیغمبر صلی الله علیه و آله، ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام و وجود امیرالمؤمنین علیه السلام را حفظ کرد، آن که بود؟ وجود نازنین حضرت صدیقه کبری سلام الله علیها، فاطمه زهرا سلام الله علیها.

پس حضرت زهرا سلام الله علیها نگه دارنده و حافظ دین است. لذا آنچه که مربوط به حضرت زهرا سلام الله علیها است، اگر بتوانیم آن را تعظیم کنیم، تعظیم شعائر دین است.

شعائر فاطمی یعنی شعائر دین چون حضرت زهرا سلام الله علیها نگه دارنده دین و حفظ کننده دین بوده است. آنچه تعظیم و تکریم و مایه احترام گذاشتن به حضرت زهرا سلام الله علیها و اموری که متعلق به حضرت زهرا سلام الله علیها است، آنچه بتوانیم در این راه تعظیم کنیم و احترام بگذاریم، تمام این ها تعظیم شعائر فاطمی حضرت زهرا سلام الله علیها است.

عرض شد که وجود نازنین حضرت زهرا سلام الله علیها تمام هستی و دار و ندارش را فدای دین کرد. ما در مباحث جهاد فاطمی عرض کردیم که بالاترین جهاد در عالم هستی، جهاد حضرت زهرا سلام الله علیها بود که با آن مراحلی که در آن مباحث عرض شد، حضرت زهرا سلام الله علیها دین را نگه داشت و امیرالمؤمنین علیه السلام و ولایت و امامت را حفظ کرد. ما در مقابل این جهاد حضرت زهرا سلام الله علیها مسئولیم، وظیفه داریم. چه باید بکنیم؟

باید شعائر فاطمی را تعظیم کنیم. یعنی آن نمادهایی که نمادهای عظمت و عزت حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا سلام الله علیها است (شعائر فاطمی یعنی شعائر دین)، باید آنها را تعظیم کرد. «ومن یعظم شعائر الله فإنها من تقوى القلوب». قرآن هم می فرماید: شعائر الهی را باید تعظیم کرد. حال راه های تعظیم شعائر فاطمی چیست؟ من به چند مرحله و به چند نکته و مطلب در این بحث اشاره می کنم:

اول: اولین راه از راه های تعظیم شعائر فاطمی، تعظیم خود نام حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا سلام الله علیها و القاب ایشان است. نام حضرت زهرا سلام الله علیها را باید حرمت و احترام گذاشت. باید نام حضرت زهرا سلام الله علیها را تعظیم کرد. باید آن را بزرگ شمرد و بزرگ داشت. نام حضرت زهرا سلام الله علیها را باید هر شیعه ای در خانه و زندگی خودش بیاورد. اگر ما دوست دار حضرت زهرا سلام الله علیها هستیم، نباید از نام ایشان غافل باشیم.

چنانچه پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله فرمود: اگر کسی خدا به او چند فرزند پسر عنایت کند و نام یکی از فرزندانش را نام من پیغمبر، یعنی محمد صلی الله علیه و آله نگذارد، به من جفا کرده است. اگر مسلمان به پیغمبری، باید نام پیغمبر صلی الله علیه و آله را در زندگی مان بیاوریم. نسبت به حضرت زهرا سلام الله علیها هم همینطور است.

دوستداران حضرت زهرا سلام الله علیها باید نام ایشان را تعظیم کنند و بزرگ بشمارند و زیاد کنند. این که گاهی از اوقات به وسوسه بعضی از شیاطین متأسفانه در بعضی از زندگی ها و فکرها و زبان های بعضی می افتد که وقتی به آنها گفته می شود که حال که خدا به شما اولاد داده، خدا به شما دختری داده، نام او را فاطمه بگذار. می گوید فاطمه زیاد است. این چه حرف شیطانی و بی خودی است؟!

دیگری اگر نام دخترش را فاطمه گذاشته، او تعظیم کرده. نام حضرت زهرا سلام الله علیها و محبتش را به بی بی رسانده است. خب وظیفه ما چه می شود؟ ما و هرکسی خودش باید وظیفه اش را نسبت به امامان و اهل بیت علیهم السلام ادا کند. اگر او مودتش را و محبتش را که نام فرزندش را فاطمه گذاشته، نشان داده، به حال من چه نفعی دارد؟ من هم باید خودم مودتم را برسانم.

لذا وجود نازنین امام رضا علیه السلام فرمودند: یادتان باشد «لا یدخل الفقر بیتا فیه اسم فاطمه» اگر می خواهید برکت در خانه هایتان بیاید، اگر می خواهید زندگیتان با برکت باشد، در خانه های خود نام فاطمه را بیاورید. اگر خدا دختری به شما عنایت کرد، اولین دختری که خدا به شما داد، نیت کنید که نام مبارک فاطمه را بر او بگذارید. نام فاطمه در خانه برکت می آورد.

فرمود خانه ای که در آن نام فاطمه باشد، در آن خانه فقر نمی آید. پس تعظیم نام حضرت زهرا سلام الله علیها. اولا این اسم را آوردن، تبلیغ کردن، بعد هم این نام عظمت دارد. عجیب است! سکونی می گوید: محضر امام صادق علیه السلام رسیدم. غصه دار بودم. غصه های بیخود که نباید داشته باشم.

امام صادق علیه السلام فرمودند: «سَکُونِیُّ مِمَّا غَمُّکَ» چرا غصه داری؟ گفتم که بعد از مدتی خدا به من فرزندی داده است. دوست داشتم فرزندم پسر باشد ولی خدا به ما دختر عطا کرد، ناراحتم، غصه دارم. خب این غصه بیخودی است. خدا به تو اولاد داده، برو خدا را شکر کن. چه فرقی دارد دختر یا پسر؟! او چون دوست داشته پسردار شود و بچه اش پسر نبوده، غصه دار شده است.

امام صادق علیه السلام فرمودند که غصه نخور. برکت خداست، رحمت خداست. «ما سمیتها؟» اسمش را چه گذاشتی؟ می گوید که گفتم اسمش را فاطمه گذاشته ام. تا گفتم فاطمه، امام صادق علیه السلام آه از نهاد و نهان دل مبارکشان بر آمد. آهی کشید و دست مبارکش را روی پیشانی گذاشت و فرمود: حالا که اسم او را فاطمه گذاشته ای، حواست را جمع کن. دو نکته را باید توجه کنی:

1. اول اینکه «فلا تسبها و لا تلعنها». مبادا به او دشنام بدهی که نام فاطمه، نام عزیزی است. نام مورد احترامی است، حرمت دارد.
2. دوم اینکه «و لا تضربها» مبادا آن دختر را که نام فاطمه روی او گذاشته شده، بزنی.

❗️نکته اول تعظیم نام حضرت زهرا سلام الله علیها است. این نام را باید تعظیم کنیم، تکریم کنیم، زیاد تبلیغ کنیم اسم فرزندان مان را. فاطمه سلام الله علیها بگذاریم تا در هر خانه ای نام فاطمه سلام الله علیها باشد. اینقدر این نام حرمت دارد که فرمود: حتی اگر این نام را روی دخترت گذاشتی، مبادا آن دختر را بزنی و به او پرخاش کنی.

❗️نکته دوم در باب تعظیم شعائر فاطمی، عبارت است از اهتمام کامل و اهمیت دادن بسیار بالا به امر تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها. زیاد شنیدیم از عظمت و اهمیت و ثواب تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها ولی گاهی اوقات، دوستان اهل بیت علیهم السلام آن طوری که باید و شاید به این تسبیحات حضرت زهرا التفات کامل و توجه وافی به آن نمی فرمایند. چقدر در این تسبیحات فضیلت و فیض خوابیده و نهفته است و ما غافلیم!

امام باقر علیه السلام: «ما عبد الله بشی من التمجید افضل من تسبیح فاطمه». خدای عالم عبادت نمی شود، به عبادتی بالاتر از تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها. «و لو کان شی افضل منه لنحله رسول الله صلی الله علیه و آله فاطمه». اگر بندگی و عبادتی بالاتر از تسبیح حضرت زهرا بود سلام الله علیها، پیغمبر صلی الله علیه و آله او را به فاطمه اش می بخشید. پس معلوم می شود تسبیح حضرت فاطمه سلام الله علیها بالاترین عبادت است.

روایت بعدی از امام صادق علیه السلام است. پرسیدند در آیه قرآن می فرماید: «اذکرالله ذکرا کثیرا» ذکر زیاد داشته باشید. ذکر زیاد یعنی چه؟ خب ما که نمی توانیم صبح و شب ذکر بگوییم؟ کسب و کار و خوردن و آشامیدن و خوابیدن و … مانع می شود. حضرت فرمودند: این ذکر زیاد، معنایش این نیست که صبح تا شب ذکر بگویید. شاید ذکری به ظاهر کوچک و کم باشد ولی در باطن زیاد است. آن ذکر چیست؟ فرمودند: «من سبح تسبیح فاطمه فقد ذکر الله الذکر الکثیر». ذکر کثیر یعنی تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها.

در روایت سوم امام صادق علیه السلام فرمودند: «تسبیح الزهرا علیها سلام فی دبر کل صلوه احب الی من صلوه الف رکعه فی کل یوم». تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها بعد از هر نماز برای من امام صادق علیه السلام محبوب تر است از هزار رکعت نماز در شبانه روز. توجه دارید که وقتی امام صادق علیه السلام می فرماید من بیشتر دوست دارم. یعنی چه؟

محبت امام صادق علیه السلام، محبت خدا است. چون ولی خداوند و نماینده خداست. پس تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها از هزار رکعت در شبانه روز خواندن بالاتر است. این هم از عنایات حضرت زهرا سلام الله علیها به دوستان شان است. چرا فرمودند تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها از هزار رکعت نماز در شبان هروز بالاتر است؟ نمی دانم این نکته را توجه کرده اید یا نه؟

شاید علت این باشد که این از عنایات حضرت زهرا سلام الله علیها است به شیعیان شان که تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها برابری می کند با هزار رکعت نماز چرا؟ چون امیرالمؤمنین علیه السلام آقای عالم است فدای شان بشوم. شنیدید که در شبانه روز گاه هزار رکعت نماز می خواند.

بعضی از اولیای خدا بودند شبانه روز نماز زیاد می خواندند، ولی می دانستند که ما اهل این طور عبادات نیستیم. می دانستند که ما اینطور توفیقی نداریم که در شبانه روز بتوانیم هزار رکعت نماز بخوانیم. حضرت زهرا سلام الله علیها از سر محبت شان این را جبران کرده اند. چگونه؟ فرمودند اگر هم نتوانستید هزار رکعت نماز بخوانید، تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها را بگو تا فضیلت هزار رکعت نماز به تو برسد. این هم از عنایات حضرت زهرا سلام الله علیها به شیعیان شان است.

در روایت دارد نمازی که بدون تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها باشد، این نماز قبول نمی شود.

در روایت بعدی امام صادق علیه السلام فرمودند: ما فرزندان مان را امر می کنیم به تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها، همانطور که امر می کنیم به نماز.

پس یکی از راههای تعظیم شعائر حضرت زهرا سلام الله علیها، اهمیت دادن به تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها است. سعی کنیم این تسبیح در تمام حالات در زندگی مان باشد، چرا که :

• اولا این تسبیح فقط برای بعد از نماز نیست. تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها ذکر مطلق است. یعنی همه جا مستحب است. شما یک وقت هایی بیکار نشسته اید و می خواهید ذکر بگویید. همانطور که گاهی اوقات صلوات می فرستید یا لا اله الا الله می گویید، می توانید تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها بگویید.
• ثانیا بعضی از جاها سفارش بیشتر شده که حتما تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها بگویید. مثلا کجا؟ بعد از هر نمازی تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها بگویید. چه نماز واجب و چه مستحب. شما هر نماز مستحبی که بخوانید، مستحب است بعد از آن تسبیحات حضرت زهرا سلام الله علیها بگویید. نمازهای زیارتی که در حرم ها می خوانید، بعد از آن تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها بگویید. اگر توفیق پیدا کردید و نماز شبی خواندید، بعد از آن تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها بگویید.
  دومین جایی که سفارش شده تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها قبل از خواب است. بستر را پهن کرده اید و می خواهید بخوابید. قبل از خواب تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها وارد شده است.
  سومین جا هنگام مسافرت است وقتی شما می خواهید به سفر تشریف ببرید، تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها بگوئید. خودتان را بیمه کنید به نام و تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها. این تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها خصوصا بعد از نماز و قبل از خواب و هر جایی به عنوان ذکر در زندگی ما باید خیلی جلوه داشته باشد. این هم از راههای تعظیم شعائر حضرت زهرا سلام الله علیها.

دو مرحله از مراحل و راههای تعظیم شعائر حضرت زهرا سلام الله علیها را بیان کردیم:

1. یکی عبارت بود از تعظیم نام مبارک حضرت زهرا سلام الله علیها،
2. دوم اهمیت دادن به تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها است.

دوستان توجه داشته باشند که گرچه تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها خودش ذکری است و شاید این ذکر را ما آرام هم بگوییم، ولی لازمه اهمیت دادن به این تسبیح به معنای مداومت کردن همیشگی بر این تسبیح و تبلیغ این تسبیح و گاهی با صدای بلند امر کردن به خواندن آن، همچنان که بعد از نماز در مساجد شنیده می شود، است. مجموعه این مطالب خودش جزو شعائر می شود. چون گفتیم شعائر یعنی آنچه نماد هست و نمود دارد و بروز و ظهور دارد و فریاد است.

• سوم: و امّا سومین نکته در باب تعظیم شعائر فاطمی، تبلیغ و ترویج معارف حضرت زهرا سلام الله علیها است. ما باید معارف حضرت زهرا سلام الله علیها را تبلیغ و ترویج کنیم. متأسفانه ما در این قصّه، خیلی کوتاهی کرده ایم. چرا که از حضرت زهرا سلام الله علیها، معارف بسیار زیادی به ما رسیده است و ما این معارف را ترویج و پخش نکردیم.

 یکی از راه های تعظیم شعائر حضرت زهرا سلام الله علیها، آن است که هرکس در حد خودش معارفی که از ایشان به ما رسیده را تبلیغ و پخش کند. می توان احادیث و فضائل حضرت زهرا سلام الله علیها را نوشت و پخش کرد یا معارفی که از ایشان به ما رسیده را بیان کرد. حضرت زهرا سلام الله علیها محدثه یعنی صاحب حدیث است. بیش از ۱۰۰ حدیث از حضرت زهرا سلام الله علیها به ما رسیده است. چندین خطبه از ایشان وجود دارد که مهمترین آنها «خطبه فدکیه» است.

ما نسبت به خطبه فدکیه حضرت زهرا سلام الله علیها چه کرده ایم؟ هر دوستدار و شیعه حضرت زهرا سلام الله علیها باید از خودش سؤال کند که من نسبت به خطبه فدکیه چه کردم؟ این خطبه ای است که جامع تمام اصول و فروع و معارف دین است. گاهی اوقات از این خطبه به دایره المعارف دین و تشیّع تعبیر می شود. به جامعیّت این خطبه، خطبه ای وجود ندارد.

یعنی حضرت زهرا سلام الله علیها، تمام این مطالب را اعم از اصول دین، توحید و خداشناسی، نبوت و پیغمبرشناسی، امامت و امام شناسی، صفات امام، معاد و قیامت، اصول دین، فروع دین، حکمت عبادت ها (چرایی نماز، چرایی روزه، چرایی حج)، تولّی و تبرّی، فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام از یک طرف، کفر و نفاق دشمنان امیرالمؤمنین علیه السلام از طرف دیگر، یک جا در یک خطبه بیان کرده اند.

این خطبه عجیب است. اُمُّ الخُطَب است. اُمُّ العرفاء عالم هستی، یعنی حضرت زهرا سلام الله علیها، والاترین خطبه که اُمُّ الخُطَب و جامع ترین خطبه ها می باشد را خوانده است. اهل بیت علیهم السلام به فرزندانشان سفارش می کردند که این خطبه را حفظ کنید. اولین راوی این خطبه، حضرت زینب کبری سلام الله علیها است.

در این خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها، غاصبین فدک و سران حزب سقیفه را رسوا نموده و کفر و نفاق آنها را برملا کرده است. این خطبه سند حقّانیّت شیعه و فریاد بلند و رسای حضرت صدیقه طاهره، فاطمه زهرا سلام الله علیها است.

چقدر در ترویج این خطبه سعی، تلاش و کوشش کرده ایم؟ این خطبه الحمدلله در جزوات کوچکی چاپ شده است. لذا شما دوستان حضرت زهرا سلام الله علیها باید این خطبه را همراه با ترجمه تهیه کنید و به دوستانتان هدیه دهید. وقتی به عزیزانی که تازه ازدواج کرده اند، می خواهید هدیه ای بدهید، هر هدیه ای که می خواهید بدهید، در کنارش یک خطبه حضرت زهرا سلام الله علیها هم بگذارید.

چقدر خوب است که دوستان اهل بیت علیهم السلام خصوصاً در ایام فاطمیه و حتی غیر از آن، اول مجالس که زیارت عاشورا یا آل یاسین می خوانند، جزوه های خطبه فدکیه را هم بیاورند و هر شب، ۵ کلمه از این خطبه را با ترجمه بخوانند.

این خطبه باید بین ما رواج پیدا کند و ما بایستی با مضامین این خطبه آشنا شویم. تا سالیان سال، دعای ندبه به سبکی که امروزه رواج پیدا کرده است، وجود نداشت (بزرگترهای ما برایمان می گویند). رحمت و رضوان خدا به آنهایی که زحمت کشیدند و دعای ندبه را رواج دادند. صبح های جمعه، مجالس راه انداختند و دعای ندبه به شکل امروزی رواج دادند. مرحوم کافی و مرحوم عابدزاده در شهر مشهد دعای ندبه را زنده کردند و مجالس دعای ندبه را به راه انداختند.

الان دعای ندبه همه جا عمومی شده است. خیلی از مضامین دعای ندبه را اکثر افراد بلدند. تا می گوییم: «مَتَی تَرَانَا» می گویند: «وَ نَرَاکَ». تا می گوییم «أَینَ الحَسَنُ» می گویند: «أَینَ الحُسَینُ». اما الان هر کلمه خطبه فدکیه را بخوانیم، کلمه بعدش را نوعاً بلد نیستند. حتی دوستان هیئتی و دوستان اهل مجالس حضرت زهرا سلام الله علیها، با این خطبه آن طور که باید آشنا نیستند.

بنابراین یکی از راه های تعظیم شعائر حضرت زهرا سلام الله علیها، تعظیم و بزرگداشت و ترویج معارف حضرت زهرا سلام الله علیها، خصوصا خطبه فدکیه حضرت زهرا سلام الله علیها است. می توانیم این خطبه را نشر بدهیم، انتشار بدهیم و با خواندن و حفظ کردن آن جایزه بگذاریم تا بچه ها خطبه فدکیه را حفظ کنند. به این ترتیب معارف این خطبه را ترویج کنیم.

راه هایی برای تعظیم شعائر فاطمیه محضرتان عرض می کردیم. اولین راه، تعظیم نام مبارک حضرت زهرا سلام الله علیها بود. دومین مطلب اهتمام کامل و جدی به تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها بعد از نمازها و در مواقع دیگری مثل قبل از خواب، هنگام سفر و کلا برای ذکر گفتن بود. سومین مطلب تبلیغ و ترویج معارف حضرت زهرا سلام الله علیها، خصوص احادیث حضرت زهرا سلام الله علیها که بیش از ۱۰۰ حدیث است و خطبه های حضرت زهرا سلام الله علیها خصوصا خطبه فدکیه حضرت زهرا سلام الله علیها است.

• چهارم: چهارمین نکته که آخرین نکته ماست، در این بحث از باب تعظیم شعائر فاطمی، تعظیم و با شکوه برگزار کردن مراسم فاطمیه و ایام عزای حضرت زهرا سلام الله علیها است. تعظیم ایام فاطمیه یعنی تعظیم دین. چون حضرت زهرا سلام الله علیها حافظ دین و نگهدارنده امامت و ولایت است.

وقتی ایام فاطمیه و شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها را تعظیم می کنیم، یعنی نسبت به ساحت مقدس کسی که روح دین و حقیقت دین را حفظ کرد، تعظیم کرده ایم. امام صادق علیه السلام در روایتی فرمودند:

«اللهم اغفر لی و لاخوانی زوار قبر ابی عبدالله الحسین».
ایشان وقتی از زوار قبر جدش سیدالشهدا علیه السلام یاد کرد، فرمود: خدایا زوار قبر جدم حسین علیه السلام را بیامرز. سپس فرمود:

«وارحم تلک الخدود التی تقلبت علی قبر ابی عبدالله الحسین».
به آن صورت هایی که خود را روی قبر سیدالشهدا علیه السلام می اندازند، رحم کن.

«و ارحم تلک العیون التی جرت دموعها رحمه الله لنا».
بر آن چشم ها که اشک بر ما می ریزد، رحم کن.

«و ارحم تلک القلوب التی جزعت و احترقت لنا»
آن دل هایی که برای ما اهل بیت می سوزد را مشمول رحمت خودت قرار بده.

بعد فرمود «وارحم تلک الصرخه التی کانت لنا».
نه فقط دل می سوزد، بلکه آن شیعه هایی که ناله می زنند برای ما و مصیبت ما، در مصیبت مادر ما و در مصیبت حسین ما و جد ما ناله می زنند، آن ناله ها و صاحب آن ناله ها را مشمول رحمت خودت قرار بده.

اگر در مصیبت امام حسین علیه السلام می فرمایند کسی ناله بزند، مشمول رحمت خدا است. در مصیبت مادرشان حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا سلام الله علیها که اصل مصیبت است، چگونه خواهد بود؟! شنیده اید که روزی امام صادق علیه السلام به مفضل فرمود:

«ولا کیوم محنتنا بکربلاء و إن کان یوم السقیفه وإحراق النار على باب أمیرالمؤمنین والحسن والحسین و فاطمه و زینب و أم کلثوم وفضه و قتل محسن بالرفسه أعظم وأدهى وأمر؛ لأنّه أصل یوم العذاب». هیچ روزی مثل مصیبت عاشورای حسین ما نیست. گرچه روز سقیفه و آن روزی که خانه امیرالمؤمنین علیه السلام و مادرمان حضرت زهرا سلام الله علیها را آتش زدند، مصیبتش به واقع سخت تر از مصیبت عاشوراست، چون اصل مصیبت آنجا بود.

یعنی اگر جرأت نمی کردند و خانه مادرمان را آتش نمی زدند، کجا کربلا می توانستند هتک حرمت کنند به سیدالشهدا علیه السلام. لذا مصیبت عاشورا خودش برگرفته از مصیبت حضرت زهرا سلام الله علیها است. اگر این طور است، پس همانطور که امام صادق علیه السلام فرمود بر مصیبت سیدالشهدا علیه السلام باید صرخه زد، بر مصیبت مادرش حضرت زهرا سلام الله علیها نیز باید صرخه زد. باید ناله زد، باید تعظیم شعائر عزای حضرت زهرا سلام الله علیها کرد.

باید شیعیان و دوستان حضرت زهرا سلام الله علیها به خیابان ها بریزند، به خیابان ها بیایند، اظهار جزع و فزع و ناله کنند.

چنانچه بزرگان ما در این زمان ها به ما یاد داده اند، مراجع بزرگواری که بعضی به رحمت خدا رفته اند، بعضی خدا سایه شان را بر سر ما مستدام داشته، پای پیاده و برهنه در روز شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها، به خیابان ها آمده اند و به ما یاد دادند که تعظیم کنیم شعائر عزاداری حضرت زهرا سلام الله علیها را به سر و سینه بزنیم، به کوچه و خیابان بریزیم، یا فاطمه، یا فاطمه بگوییم و به عالم برسانیم که «لای الامور تدفن سرا بضعه المصطفی و یوفی سراها».

ای عالم اسلام! به کجا ببریم این مصیبت را؟ اگر کنیزی در عالم اسلام شب از دنیا برود، جنازه اش را نگه می دارند و روز دفن می کنند. چه شد یگانه بانوی عالم هستی، دردانه رسول خدا صلی الله علیه و آله، جگر گوشه قلب پیغمبر خدا صلی الله علیه و آله، ریحانه قلب پیامبر خدا صلی الله علیه و آله روز از دنیا رفت و جنازه اش را شب دفن کردند؟! چرا جنازه شب دفن شد؟! چرا وصیت کرد مرا شبانه دفن کنید؟! چرا وصیت فرمود: راضی نیستم آنهایی که به من ظلم کردند، در تشیع جنازه من بیایند؟!

اینها همه به خاطر حفاظت از امامت و ولایت بود. همه برای این بود که مخالفت حضرت زهرا سلام الله علیها را با غاصبین و حزب سقیفه علیها نشان بدهد. امروز هم ما برای حفاظت از دین و آن جهاد عظیم حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا سلام الله علیها باید ایام فاطمیه را در همین چند دهه ای که برگزار می شود، تعظیم شعائر کنیم و کوچک نشماریم.

ولو دهه آخر که تعطیل رسمی است، بلکه دهه های قبلش را هم تعظیم شعائر فاطمی کنیم. چون حضرت زهرا سلام الله علیها لیله القدر است. لیله القدر یا شب نوزدهم است یا شب بیست و یکم یا بیست و سوم.

دامن امام صادق علیه السلام را گرفت و گفت: آقا تعیین کنید برایم کدام شب، شب قدر است؟ فرمود اگر به تو بگویم کدام شب است، آن دو شب دیگر را نمی آیی. در آن شب ها توسل نمی کنی، گریه نمی کنی.

پس چه بهتر از اینکه ندانی و سه شب را عزاداری کنی. رفقا چه بهتر از این که ما سه دهه در خانه حضرت زهرا سلام الله علیها عزاداری کنیم و بنشینیم پای مجالسی که معارف حضرت زهرا سلام الله علیها برای ما گفته می شود. بخصوص در روزهای شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها مثل روز نود و پنجم به خیابان ها و کوچه ها بریزیم و به یاد و خاطره شهادت جانگداز بزرگ بانوی عالم هستی، استاد انبیاء و اولیاء عالم که گذشته از پیغمبر ما، صد و بیست و چهار هزار پیغمبر شاگرد مکتب حضرت زهرا سلام الله علیها هستند، به سر و سینه زنیم و یاد آن بانوی بزرگوار را تعظیم کنیم.

این هم یکی از راههای تعظیم شعائر فاطمیه به بزرگداشت و با شکوه برگزار کردن هرچه بیشتر مراسم عزای حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا سلام الله علیها است.

خداوند ما را در راه تعظیم شعائر فاطمی و نوکری بی بی دو عالم، حضرت صدیقه کبری فاطمه زهرا سلام الله علیها بیش از پیش موفق بدارد. توفیق ما را روز به روز در این راه بیشتر بفرماید و قلب نازنین حضرت زهرا سلام الله علیها و فرزندشان آقا و مولایمان، حجت بن الحسن امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف را از ما راضی بفرماید.

والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته